دخالت دولت در بازار مسکن، چرا مردم فقیرتر می‌شوند؟

به گزارش شهر بورس، غلامرضا سلامی، کارشناس اقتصاد مسکن، معتقد است که دخالت‌های دولت در بازار مسکن ایران به جای کمک به بهبود شرایط، باعث شده که توده مردم در این بازار فقیرتر شوند. وی تاکید می‌کند که علم اقتصاد به وضوح مرزهای باریک مداخله‌گری دولت را در این بخش تعیین کرده است، اما دولت‌ها همچنان به روش‌های علمی توجه چندانی نشان نمی‌دهند.

بهانه‌های دولت برای دخالت در بازار مسکن

دولت‌ها برای دخالت در بازار مسکن دلایل متعددی مطرح می‌کنند؛ از جمله اینکه زمین، کالایی تولید نشدنی است و تفاوت زیادی با سایر بازارها دارد. بر این اساس، این باور وجود دارد که دولت باید به شکل‌های مختلف در بازار زمین و مسکن دخالت کند. حتی در کشورهای توسعه‌یافته نیز دولت‌ها به‌طور گسترده در این بازار مداخله می‌کنند و با ارائه تسهیلات، معافیت‌های مالیاتی و تثبیت اجاره‌ها از اقشار آسیب‌پذیر حمایت می‌کنند.

مرز باریک میان «سیاستگذاری» و «دخالت»

سلامی با اشاره به تفاوت بین سیاستگذاری و دخالت، معتقد است که سیاستگذاری یعنی اعمال حاکمیت دولت برای حفظ حقوق مردم، اما هرگونه اقدام فراتر از این، به دخالت غیرضروری تبدیل می‌شود. وی خاطرنشان می‌کند که در کشورهای پیشرفته، دولت‌ها به جای دخالت، از مردم حمایت می‌کنند تا حقوق افراد و رفاه عمومی تأمین شود. در این کشورها، سیاست‌هایی نظیر اجاره‌های کم‌هزینه یا رایگان برای فقرا و حمایت از ساخت مسکن برای اقشار آسیب‌پذیر دیده می‌شود.

تجربه مداخله‌های گذشته؛ درسی که از دهه ۵۰ نگرفتیم

یکی از مثال‌های سلامی از مداخله‌های ناکارآمد دولت، قوانین وضع‌شده پیش از انقلاب است که با هدف حمایت از مستاجران به تصویب رسید. این قوانین سختگیرانه، تمایل صاحبان خانه به اجاره‌دادن املاک را به شدت کاهش داد و در نهایت، مستاجران بیشتری آسیب دیدند. وی اشاره می‌کند که در سال ۱۳۷۸، با اصلاح این قوانین، تعادل میان حقوق مالک و مستاجر برقرار شد، اما با شیوع ویروس کرونا، دولت دوباره به بازار مسکن وارد شد و مداخلاتی از جمله تمدید اجاره‌ها و سقف‌گذاری بر اجاره‌بها اعمال کرد.

چالش‌های فعلی بازار مسکن

به گفته این کارشناس، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بازار مسکن در ایران، نبود آمایش سرزمین است. اگرچه زمین کافی برای سکونت وجود دارد، اما عدم تمرکز اشتغال و فرصت‌های کاری در مناطق مختلف کشور باعث تمرکز جمعیت در کلان‌شهرها شده است. او به عنوان نمونه اشاره می‌کند که در کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات، جمعیت زیادی در برج‌های مسکونی کنار سواحل زندگی می‌کنند، در حالی که مناطق ساحلی مکران در ایران توسعه‌نیافته و خالی از سکنه باقی مانده‌اند.

راهکارهای برون‌رفت از بحران مسکن

سلامی تاکید می‌کند که دولت باید از دخالت مستقیم در بازار مسکن دست بردارد و به جای آن، زیرساخت‌های لازم برای توسعه شهری را فراهم کند. این زیرساخت‌ها شامل راه‌سازی، توسعه خطوط ریلی و مترو، ساخت مدارس و کلانتری‌ها است. با فراهم کردن این امکانات، بخش خصوصی می‌تواند با حداکثر ظرفیت وارد بازار ساخت‌وساز شود و تعادل میان عرضه و تقاضا برقرار شود. همچنین، کاهش نرخ تورم عمومی می‌تواند به تثبیت بازار مسکن و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها کمک کند.

منبع: تجارت نیوز