تمام ایران از شمال تا جنوب زیبایی و تاریخ خاص خودشان را دارند. از گتوند قدیم آثار تاریخی برجای مانده است که نشان از قدمت چندهزار ساله آن دارد. بزرگان گتوند را ریش سفیدان محلی تشکیل میدهند. جالب است بدانید قیصر امین پور شاعر پرآوزه کشورمان اهل گتوند بود و در همان دیار به خاک سپرده شد. در این مطلب با این منطقه و جاهای دیدنی گتوند برای گردشگری آشنا می شوید.
گتوند کجاست؟
گُتوَند شهری در استان خوزستان و مرکز شهرستان گتوند است. گتوند پیش از این در بخش گتوند شهرستان شوشتر قرار داشت که با ارتقاء بخش گتوند به شهرستان، تقسیمات کشوری آن نیز تغییر کرد. شهرستان گُتْوَنْد در شمال شهرستان شوشتر قرار دارد و دارای دو ناحیه مرکزی و عقیلی است.
معنی گتوند
گتوند اسم مرکب است که تشکیل شده از دوکلمه گُت به معنی بزرگ وکلمه وند به معنی طایفه که روی هم به معنی طایفه بزرگ می‌باشد.
سوغات گتوند
عروسک لال: این عروسک ها، خاطرات کودکی زنان و دختران گتوند است که با اضافه پارچه‌های مراسم رخت بران (مراسم سنتی ازدواج) دوخته می‌شوند.
کپوبافی: مرسوم‌ترین نمونه حصیربافی در گتوند، کپو بافی است. کپو نام محلی حصیربافی است که با پیچیدن برگ خرما به دور نی بافته می‌شود.
احرامی بافی: به بافت لباس احرام با تار و پود پنبه در اندازه‌های مختلف، احرامی بافی گفته می‌شود. این هنر در گتوند بسار رایج است. از دیگر صنایع دستی معروف گتوند می‌توان به سجاده، گلیم، جاجیم اشاره کرد.
زبان مردم گتوند
مردم گتوند از اقوام مختلف تشکیل شده اند و به زبان‌ها و گویش‌هایی از جمله گویش گتوندی (که شباهت زیادی به گویش‌های بختیاری و شوشتری دارد)، لری بختیاری و لری لرستانی صحبت می‌کنند.
بختیاری‌های گتوند
مردم این شهر به زبان لری بختیاری تکلم می‌کنند. مردم گتوند متعلق به قوم لر و شاخه بختیاری می‌باشند.
طوایف گتوند
بخشی از جمعیت شهر و روستا‌های گتوند را طوایف بختیاری هفت لنگ و چهارلنگ تخت قاپو شده تشکیل میدهند. گتوند شامل محله‌های «مال‌بالا»، «سِرِیکه» و «سه‌محل» است. در گویش قدیمی این سه محله تفاوت‌هایی نیز وجود دارد.
طوایف بختیاری ساکن در گتوند به شرح زیر می‌باشند: بساک، بهداروند، خواجه، حسنکی، جلکانی، کاله، لک و مقامی.
طوایف بخش عقیلی عبارت اند از: تیره‌های مختلف بختیاری، مهاجرین لرستانی و اصفهانی و اعراب، این طوایف عموماً عبارتند از: بهداروند، بلیوند، گله، تردی، بامدی، بابادی، موری، منجزی، زلکی، کایدانی، اورک، دیناشی، مش مرداسی، آل جمالی، گشتل، اسیوند، سومالی، زنگنه، قره باغی، شیاسی، عرب طریفی، عرب کمری، مهاجرین لرستانی، جعفری، حسنی، سهرو (سهرابی) و غیره. عرب‌های منطقه در زمان جنگ ایران وعراق به گتوند مهاجرت کردنند وعمدتا از شهر‌های هویزه وبستان هجرت کرده‌اند.
سد گتوند کجاست؟
سد گتوند عُلیا یکی از بزرگ‌ترین سد‌های ایران بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است. این سد، در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از سرچشمه‌های حوضه آبریز کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر و در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد.
سد گتوند آخرین سد قابل احداث بر روی رودخانه کارون است. دریاچه این سد با مخزنی ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعبی دومین دریاچه مصنوعی بزرگ کشور پس از کرخه است. ارتفاع این سد سنگریزه‌ای با هسته رسی ۱۸۲ متر است که بلندترین سد خاکی کشور محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید:
جاهای دیدنی گتوند
گتوند دارای جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، تفریحی و فرهنگی بسیار در نقاط مختلف خود است.
جاذبه‌های طبیعی
رودخانه کارون و شور
دو رودخانه کارون و رودخانه شور دو رودخانه بزرگی هستند که با گذر از میان شهرستان گتوند، جاذبه گردشگری بی نظیری را ایجاد کرده اند. رودخانه کارون که از کوه‌های بختیاری سرچشمه می‌گیرد، بخش عقیلی را آبیاری و کانال عظیم منشعب از آن نیز با تامین آب شرکت کشت و صنعت کارون به سمت بخش دیمچه روان است.
رودخانه شور در جنوب گتوند از کارون جدا شده و پس از طی مسافتی در خاک عقیلی و گذشتن از جنوب روستای دشت بزرگ، از سمت جنوب شرقی وارد دهستان جهانگیری از توابع شهرستان مسجدسلیمان می‌شود.
دره انار یا اناری
منطقه گردشگری دره انار که به دره اناری نیز معروف است، در بخش مرکزی و در ۲۵ کیلومتری مرکز شهرستان گتوند قراردارد که با دمای بسیار مطبوع و خنک در فصل گرم سال، یکی از مناطق دیدنی و گردشگرپذیر استان خوزستان به شمار می‌آید.
چشمه سارها، درختان انار و انجیر و انواع گیاهان دارویی در کنار چشمه ها، دیواره‌های سرسبز، بوته زارها، گونه‌های گیاهی و درختچه‌های وحشی، زیبایی‌های این منطقه گردشگری را دو چندان کرده است.
پل پرزین از جاهای دیدنی گتوند
پل پرزین دره‌ی وسیع و زیبا در دل شهرستان گتوند بوده که با وجود چشمه‌های فراوان و آبشار‌های زیبا، تجربه‌ای فرح بخش را برای بازدید کنندگان رقم می‌زند.
‘ پرزین ‘ در شرق گتوند قرار داشته و، چون از روی این دره، پلی آهنی می‌گذرد، به آن پل پرزین می‌گویند. در دره‌ی پرزین، علاوه بر مشاهده چشمه‌های متعدد و آبشار‌های زیبا با سنگ‌های قندیل بسته، دالان‌های طبیعی، پونه، گل و گیاهان طبی نیز مشاهده می‌شود. پل پرزین به دلیل هوای مطبوع در گرمای طاقت فرسای خوزستان، هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
سد تنظیمی گتوند
سد تنظیمی گتوند در ١١ کیلومتری پایین دست سد بزرگ گتوندعلیا بر روی رودخانه کارون احداث شده وعلاوه بر آبیاری ۳۴ هزار هکتار از اراضی تحت پوشش، یکی از جاذبه‌های گردشگری خوزستان است.
دیگر جاذبه‌های طبیعی گتوند
ساحل رودخانه کارون در سراسر شهرستان گتوندف باغات مرکبات و بیشه زارها از دیگر جاذبه‌های طبیعی گردشگری شهرستان گتوند در شمال استان خوزستان به شمار می‌روند.
جاذبه‌های مذهبی
زیارتگاه امام زاده محمد بن زید
زیارتگاه امامزاده محمدبن زید (علیه السلام) از نوادگان حضرت امام سجاد (علیه السلام) در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی گتوند واقع شده و در دل کوه‌ها و دشت‌های سرسبز آراسته به گل و گیاه با مناظر زیبای طبیعی، توجه مسافران را به خود جلب می‌کند.
در کنار بقعه امام زاده محمد بن زید (علیه السلام) که به زبان محلی معروف به مام زر است، چشمه آب گوارایی ست که برای آشامیدن زائران مورد استفاده قرار می‌گیرد. حضرت محمد بن زید (علیه السلام) چهارمین و کوچکترین فرزند زید بن علی (علیه السلام) بوده که به فضل و بزرگواری مشهور و شجاعت و جوانمردی و زهد وتقوای اش زبانزد بوده است.
امامزاده شاه خراسان در منطقه گتوند و در نزدیکی رودخانه کارون واقع شده وابعاد آن ۱۰ در ۱۷ بوده و در آن تزیینات آجر کاری جناغی به چشم می‌خورد.
بقعه سوز پوش
این بقعه که در روستای دو پیرون قرار دارد، دارای گنبدی از نوع مضرس و بنایی به ابعاد ۲۲ در ۲۵ متر و دارای حیاطی است که در آن قبری دیده نمی‌شود. طبق اعتقادات مردم بومی، مرده را در این بقعه و حیاط آن دفن نمی‌نمایند و باور دارند که زمین این بقعه مرده نمی‌پذیرد و چنانچه مرده‌ای در آن زمین دفن شود زمین دهان باز می‌کند و جسد مرده را به بیرون می‌اندازد. اتاق بقعه ۶Ï۴ متر و به سبک تقلید ابتدائی از اواخر صفوی ست.
جاذبه‌های تاریخی
قلعه رستم یا سلیمو
این قلعه در شمال روستای گتوند و بر روی تپه‌ای در مدخل دره و در کنار بستر رودخانه خشکی قرار گرفته است. در این مکان، چند دیواره قلوه سنگی با گچ و مقادیری مصالح ساختمانی کهنه به جا مانده و با توجه به موقعیت مناسب قلعه برای نگهبانی و امور قلعه داری و نظامی، احتمالاً در گذشته قلعه نظامی منتهی الیه جلگه خوزستان بوده است. گفتنی است این قلعه در میان مردم به «محل زندان» شهرت دارد.
تفریحگاه شیخ سلیمان و قلعه رستم از جاهای دیدنی گتوند
تفریحگاه شیخ سلیمان و قلعه رستم همچون تکه‌ای از بهشت در دل کوه‌های زاگرس از دو مسیر کوهنوردی یا قایق سواری قابل دسترسی است. قلعه رستم مربوط به دوران ساسانی در شمال شهرستان گتوند و در بالای کوهی به نام رستم قرار دارد. قلعه از سمت غرب به رود کارون و از سوی شمال و شرق به کوه‌های زاگرس و در سمت جنوب به دشت عقیلی محدود بوده و موقعیتی غیر قابل نفوذ دارد.
تپه چغا
تپه باستانی چغا از جمله تپه‌های بسیار مهم در سطح ایران است که در ورودی شهرستان گتوند و مشرف به رود کارون، نمایانگر پیشینه تاریخی شهر و بخشی از هویت و دیرینگی تمدن در این منطقه است.
براساس آجر‌های کتیبه دار بدست آمده از سطح تپه، این اثر را زیگوراتی متعلق به اونتاش گال شاه ایلام خوانده اند که شامل یک کاخ دو طبقه، هفت معبد، یک معبد مخصوص ملکه و شش معبد برای خدام و افراد دیگر بوده و چهار هزار سال پیش برای همسرˈاونتاش گالˈ پادشاه ایلام ساخته شده است.
استودان‌ها
استودان‌های مشرف به سد تنظیمی مربوط به دوران ساسانی هستند. واژه استودان از دو بخش آستو (استخوان) و دان (جایگاه) تشکیل شده و به معنی نگهداری استخوان بوده که مرتبط با سنت تدفین زرتشیان و متعلق به دوره ساسانیان است.
استودان‌های سد تنظیمی گتوند ۱۳ عدد بوده که در بدنه صخره‌ای مشرف به رود کارون احداث شده و در سه بخش دیده می‌شوند: استودان‌های ضلع شرقی ۶ عدد، استودان‌های مرکزی ۵ عدد و استودان‌های غربی ۲ عدد هستند.
ورودی این استودان‌ها مستطیل شکل بوده که در برخی از آن‌ها آثار کلون و پاشنه در را می‌توان مشاهده کرد. برخی از آن‌ها به یکدیگر مرتبط بوده و به هم راه دارند و در برخی نیز در کف دخمه فضای قبر مانندی به شکل مستطیل حفر شده که در کنار آن سکو‌هایی قرار دارد. از ویژگی خاص استودان‌های سد تنظیمی تراکم استخوان در برخی از آنهاست که نشان از تدفین بیشتر از یک مرده و همچنین نشان از تداوم تدفین در آن‌ها است. این دخمه‌ها تحت عنوان گوری و بردگوری نیز در محل معروف هستند.
آرامگاه قیصر امین پور
قیصر امین پور، شاعر و استاد فقید دانشگاه، از مؤسسان حوزه‌ی هنری و دفتر شعر جوان و در دوره‌هایی دبیر شعر هفته نامه‌ی سروش و سردبیر ماهنامه‌ی ادبی – هنری سروش بود. سروده‌های او در طول زندگی نه چندان طولانی اش بین مردم جایگاه خاصی پیدا کرد.
آرامگاه او در «گُتوَند» واقع شده، شهری که چندان شناخته شده نبود و نیست، اما قرار گرفتن آرامگاه این شاعر در آن بار‌ها بحث‌هایی ایجاد کرد و نامش رو بر سر زبان‌ها انداخت.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: ایرنا / ویکی پدیا / یواسپیس / طرفداری / واژه یاب
source