یارانه نقدی یا کالابرگ؟ نسخه پیشنهادی اقتصاددانان برای مهار فقر

به گزارش شهر بورس، در شرایطی که تورم نقطه‌به‌نقطه آبان به حدود ۵۰ درصد رسیده و قدرت خرید خانوارها به‌شدت کاهش یافته است، کارشناسان اقتصادی بر ضرورت تداوم یارانه و کالابرگ تأکید دارند. به باور آنها، با وضعیت فعلی معیشت، کنارگذاشتن حمایت‌های دولتی ممکن نیست و حتی لازم است این چتر حمایتی تقویت شود.

تورم شدید و ناکارآمدی سیاست ارز ترجیحی

طبق آمارهای رسمی، قیمت کالاهای اساسی در یک سال اخیر—even با وجود تخصیص میلیاردها دلار ارز ترجیحی—افزایش قابل‌توجهی داشته است. نبود حکمرانی داده و ضعف نظارت موجب شده این سیاست نه‌تنها به هدف کنترل قیمت‌ها نرسد، بلکه بخش بزرگی از یارانه‌ها به شکل رانت نصیب گروهی محدود شود.

تخصیص بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی در سال گذشته نیز نتوانسته قیمت کالاهای اساسی را مهار کند و حتی رشد قیمت این کالاها از کالاهایی که بدون ارز ترجیحی وارد شده‌اند، بیشتر بوده است.

ضرورت تقویت چتر حمایتی

کارشناسان معتقدند با شرایط فعلی نمی‌توان مردم را بدون حمایت رها کرد. یارانه نقدی و کالابرگ، اگرچه ابزارهای کاملی نیستند، اما در نبود سیاست‌های کارآمدتر، تنها راه برای کاهش فشار اقتصادی بر مردم محسوب می‌شوند.

با این حال، پرداخت‌های فعلی—در حد چندصدهزار تومان—به‌گفته تحلیلگران «کارکرد مؤثری» ندارند و نمی‌توانند نیازهای معیشتی خانوارها را پوشش دهند.

راهکار اصلی: اصلاح نظام یارانه

مهم‌ترین مسیری که برای اصلاح وضعیت موجود پیشنهاد می‌شود، تغییر ساختار توزیع یارانه‌ها است. از نگاه کارشناسان:

یارانه‌های اعطایی به تولید و واردات باید حذف شود.

همان منابع باید مستقیماً به مردم پرداخت شود.

این اقدام باعث می‌شود یارانه دقیقاً به جامعه هدف اصابت کند و مانع از ایجاد رانت شود.

به اعتقاد اقتصاددانان، پرداخت مستقیم یارانه نقدی حتی در مقیاس ۱۰ میلیارد دلار، می‌تواند قدرت خرید مردم را افزایش دهد و اثر مثبتی در زندگی اقشار کم‌درآمد داشته باشد.

اصلاحات مرحله‌ای و جلوگیری از شوک تورمی

پیشنهاد می‌شود اصلاح یارانه‌ها به صورت مرحله‌ای انجام شود؛ ابتدا یارانه کالاهای اساسی نقدی شود و سپس اصلاحات حوزه انرژی، سوخت و سایر بخش‌ها در دستور کار قرار گیرد. به گفته کارشناسان، اجرای صحیح این فرآیند می‌تواند بدون ایجاد شوک شدید تورمی انجام شود.

جمع‌بندی

اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که افزایش فقر، تورم سنگین و کاهش ارزش پول ملی اجازه کنار گذاشتن حمایت‌های دولتی را نمی‌دهد. یارانه نقدی و کالابرگ، اگر به‌درستی اصلاح و تقویت شوند، می‌توانند تنها ابزار مؤثر برای بهبود وضعیت معیشتی مردم باشند. در مقابل، ادامه روش‌های ناکارآمدی مانند ارز ترجیحی تنها به گسترش رانت و تشدید مشکلات اقتصادی منجر خواهد شد.

منبع: همشهری