فاجعه در جنگل الیت؛ ریه‌های مازندران در آتش خاموش شد

به گزارش شهر پلاس، شعله‌هایی که طی روزهای اخیر جنگل‌های الیت در غرب مازندران را دربرگرفته، یکی از تلخ‌ترین حوادث محیط‌زیستی سال‌های اخیر را رقم زده است؛ منطقه‌ای که میلیون‌ها سال قدمت دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بانک‌های ژنتیکی گیاهی و جانوری ایران شناخته می‌شود، اکنون بخشی از ارزشمندترین پوشش‌های خود را از دست داده است.

برآوردهای اولیه نشان می‌دهد تاکنون حدود ۸ هکتار از این جنگل بی‌نظیر در آتش سوخته؛ رخدادی که بار دیگر کمبود تجهیزات، تأخیر در واکنش اولیه و ضعف جدی در مدیریت پیشگیرانه را آشکار کرد.

آتش از روز نخست قابل کنترل بود اما دیر اقدام شد

معاون سازمان محیط‌زیست با اشاره به اینکه آتش‌سوزی از ۱۰ آبان آغاز شده، توضیح داد اگر در همان ساعات اولیه عملیات اطفا به‌درستی انجام می‌شد، آتش هرگز به دره‌های دیگر نمی‌رسید. به گفته او، نخستین هشدار توسط مردم محلی اعلام شد اما امکانات زمانی به منطقه رسید که شدت آتش چند برابر شده بود.

درخواست کمک خارجی؛ هنوز هیچ کمکی نرسیده

شدت حادثه به حدی افزایش یافته که ایران از ترکیه درخواست امداد کرده و با روسیه نیز برای اعزام تجهیزات در حال رایزنی است. با این حال تاکنون هیچ تیم یا تجهیزاتی از خارج وارد ایران نشده و نیروهای داخلی با ظرفیت محدود در حال مقابله با آتش هستند.

الیت، ریه‌های مازندران و ذخیره‌گاه ژنتیکی کشور

ساسان بداغی، پژوهشگر عرصه‌های جنگلی، تأکید می‌کند الیت تنها یک جنگل نیست؛ بلکه مرکز تنوع زیستی به‌شمار می‌رود. در این جنگل گونه‌هایی زندگی می‌کنند که در هیچ نقطه دیگری از ایران یا حتی جهان یافت نمی‌شوند. درختانی با قدمت صدها سال، زیستگاه پرندگان لانه‌ساز، خزندگان، دوزیستان و پستانداران کوچک همگی بخشی از این اکوسیستم حساس هستند.

او هشدار می‌دهد احیای طبیعی الیت دهه‌ها زمان نیاز دارد و بسیاری از گونه‌های جانوری که زیستگاه خود را از دست داده‌اند، امکان بازگشت سریع نخواهند داشت. از سوی دیگر، فرصت برای رشد گونه‌های مهاجم افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند چهره اکوسیستم را برای همیشه تغییر دهد.

یک آتش کوچک؛ یک فاجعه بزرگ

بداغی با اشاره به الگوی آتش‌سوزی‌های سال‌های اخیر در شمال کشور می‌گوید نقش فعالیت انسانی همچنان پررنگ است. حتی یک آتش کوچک یا ته‌سیگار نیمه‌خاموش می‌تواند با وزش باد به آتشی بزرگ تبدیل شود. اما مهم‌تر از عامل، نحوه مدیریت آتش است؛ جایی که ضعف تجهیزات، نیروی متخصص و ساختار واکنش سریع، فاجعه را رقم می‌زند.

خاک جنگل؛ قربانی خاموش الیت

مهتاب شاهی، فعال محیط‌زیست، بخش دیگری از خسارات را توضیح می‌دهد: در جنگل‌های الیت لایه‌های آلی خاک نقش مهمی در ذخیره آب و حفظ رطوبت دارند. با سوختن سطح خاک، این لایه‌ها نابود شده و فرسایش شروع می‌شود؛ فرآیندی که می‌تواند به رانش زمین، کاهش نفوذ آب و تغییر ماهیت اکوسیستم منجر شود.

او می‌گوید: دود ناشی از آتش نه‌تنها هوا را آلوده می‌کند بلکه اثرات شیمیایی مخرب آن تا سال‌ها بر گیاهان باقی می‌ماند.

مسئولان در زمان بحران ظاهر می‌شوند، اما حل مسئله نیازمند برنامه دائمی است

به گفته کارشناسان، نبود تجهیزات استاندارد اطفای حریق، تعداد محدود بالگردها، نبود سیستم هشدار سریع و عدم وجود نقشه جامع مدیریت بحران باعث شده واکنش به حادثه دیر و ناکارآمد باشد.

شاهی تأکید می‌کند: «وقتی کشور هزاران کیلومتر مربع جنگل دارد اما بالگرد تخصصی حتی به تعداد انگشتان یک دست نیست، نمی‌توان انتظار مهار سریع داشت.»

خسارت اقتصادی؛ عددی که فعلاً کسی حاضر به اعلام آن نیست

با وجود گستردگی حادثه، هیچ مقام رسمی هنوز برآورد خسارت اقتصادی این فاجعه را اعلام نکرده است. تصمیم‌گیری درباره میزان ضرر و زیان به پس از مهار کامل آتش موکول شده؛ اما کارشناسان معتقدند خسارات بسیار فراتر از آن چیزی است که در گزارش‌های اولیه به نظر می‌رسد.

در نهایت، آتش‌سوزی الیت یادآور این حقیقت تلخ است که محیط‌زیست ایران همچنان بی‌دفاع مانده و تا زمانی که تجهیزات، بودجه، آموزش و اراده ملی تقویت نشود، فجایعی از این دست تکرار خواهند شد.

منبع: تجارت‌نیوز