کود سه ‌بیست ۲۰ ۲۰ ۲۰، کود آهن، کود آمینواسید

راهنمای تشخیصی–اجرایی برای تغذیه گیاه با سه رکن:

مقدمه میدان‌محور و هدف

در عمل، موفقیت برنامه تغذیه کمتر به نام کودها و بیشتر به زمان‌بندی، تشخیص ریشه‌ای مسئله و کیفیت آب/خاک وابسته است. این مقاله با رویکرد میدان‌محور نشان می‌دهد چگونه سه رکن پرکاربرد—کود سه بیست ۲۰ ۲۰ ۲۰، کود آهن و کود آمینواسید کنار هم یک چارچوب علمی و در عین حال اجرایی می‌سازند. کود سه بیست اسکلت اولیه رشد را فراهم می‌کند؛ کود آهن سبزینه و ظرفیت فتوسنتز را تثبیت می‌کند؛ و کود آمینواسید مانند ضربه‌گیر تنش، جذب و ریکاوری را بهبود می‌دهد. هدف ما نسخه‌نویسی تقلیدی نیست؛ بلکه می‌خواهیم یک نقشه تصمیم قابل پیاده‌سازی ارائه کنیم تا هزینه‌ها به نتیجه تبدیل شوند. این متن برای باغداران، مدیران گلخانه و مزرعه‌داران روباز نوشته شده و بدون لحن تبلیغاتی، دستور کار دقیق، احتیاط‌های اختلاط و برنامه پایش را ارائه می‌دهد تا بتوانید نسخه نهایی را متناسب با شرایط واقعی خودتان شخصی‌سازی کنید.

چهار پرسش طلایی قبل از هر کوددهی

۱. دقیقاً چه علامتی می‌بینید و روی کدام برگ‌ها/اندام است؟ کلروز بین‌رگبرگی روی برگ‌های جوان معمولاً به نفع کمبود آهن است؛ زردی عمومی در همه سن‌ها می‌تواند کمبود نیتروژن یا مشکل آبدهی باشد.

۲. چه زمانی آغاز شد؟ بعد از موج گرما، باد شدید، هرس یا سم‌پاشی سنگین؟

۳. کانون مشکل کجاست؟ لکه‌های محدود در قطعه‌ای خاص با زهکش بد، یا گسترده روی تپه‌های آهکی‌تر؟

۴. کیفیت آب و خاک چگونه است؟ pH، EC، قلیائیت/بی‌کربنات، ماده آلی و بافت خاک را تا حد ممکن بسنجید.

پاسخ این چهار پرسش تعیین می‌کند ابتدا سراغ کدام بروید: کود سه‌بیست برای ساخت اسکلت، کود آهن برای رفع کلروز و کود آمینواسید برای عبور از تنش و افزایش کارایی جذب

سنجش خاک، آب و محیط؛ خط قرمز تصمیم‌گیری

اگر آب شما قلیائیت و بی‌کربنات بالا دارد، آهن در ریزوسفر به‌سرعت نامحلول می‌شود و حتی بهترین کود آهن هم کم‌اثر می‌گردد. نخستین اقدام، اسیدی‌سازی هدفمند آب/محلول مادر تا حدود pH ۶–۶٫۵ است (با ایمنی کامل). EC بالا خطر برگ‌سوزی را در محلول‌پاشی افزایش می‌دهد، بنابراین دوزها باید محافظه‌کارانه تنظیم شوند. در خاک‌های فقیر از ماده آلی و بافت سبک، شست‌وشوی عناصر و ناپایداری رشد شایع است؛ در این حالت تقسیم دوز کود سه بیست و پایش زه‌آب اهمیت پیدا می‌کند. همیشه قبل از هر اختلاط، تست اختلاط انجام دهید تا از رسوب و واکنش‌های ناخواسته پیشگیری شود.

تفکیک علائم؛ تفاوت کمبود آهن با دیگر کمبودها

کمبود آهن با زردی بین‌رگبرگی در برگ‌های جوان آغاز می‌شود و رگبرگ‌ها سبز می‌مانند. کمبود منیزیم برعکس، بیشتر در برگ‌های پیر دیده می‌شود. کمبود نیتروژن زردی یکنواخت و کاهش قطر ساقه می‌دهد. تنش‌های غیرغذایی (گرما، شوری، باد) اغلب با سوختگی حاشیه‌ای، پژمردگی موقت و مات‌شدن براقیت برگ همراه است. برای اطمینان، مشاهده میدانی را با SPAD و آزمون برگ تکمیل کنید. تشخیص اشتباه، رایج‌ترین دلیل هدررفت بودجه کود آهن، کود آمینواسید و حتی کود سه‌بیست است.

تصمیم‌نامه‌ی عملی

۱. نشانه‌ها روی برگ‌های جوان است و SPAD پایین آمده؟ → به آهن شک کنید.

۲. pH آب/خاک بالاست؟ → آهن را به‌صورت کلات ادتا به شکل خاکی/فرتی‌گیشن ببرید؛ محلول‌پاشی تنها مسکن است و دوام کم‌تری دارد.

۳. همزمان تنش گرما/باد/سم‌پاشی داشته‌اید؟ → کود آمینواسید را هم‌زمان یا ۲–۳ روز بعد بدهید تا ریزش و سوختگی کاهش یابد.

۴. رشد رویشی و ریشه‌زایی عقب است؟ → پیش از هر چیز، کود سه بیست با دوز متعادل و تقسیم‌شده وارد برنامه شود تا اسکلت گیاه ساخته شود، سپس آهن و آمینواسید بهینه عمل می‌کنند.

سناریو ۱: خاک آهکی + آب با قلیائیت بالا

ریسک اصلی: نامحلول‌شدن آهن و محدودشدن فسفر.

نسخه پیشنهادی: هفته ۱–۲ با کود سه بیست ۵–۱۰ کیلوگرم/هکتار (تقسیم‌شده در چند آبیاری) استارت بزنید تا ریشه و اندام رویشی جان بگیرند. pH آب/محلول مادر را به ۶–۶٫۵ نزدیک کنید. کود آهن را به‌صورت ادتا ۶٪ به‌عنوان مصرف خاکی در طوقه یا در فرتی‌گیشن بدهید تا اثر پایدار داشته باشد. اگر نیاز به پاسخ سریع دارید، یک محلول‌پاشی سبک آهن همراه کود آمینواسید ۱–۲ سی‌سی/لیتر در ساعات خنک انجام دهید. پس از تثبیت سبزینگی، دوز سه ‌بیست را کم کنید و در ادامه فصل با توجه به هدف کیفیت، به سمت فرمول‌های پتاس‌بالا حرکت کنید.

سناریو ۲: خاک سبک شنی + آب با EC پایین

ریسک: شست‌وشوی عناصر و نوسان رشد.

راهبرد: کود سه ‌بیست را با دوزهای کم اما پیوسته تزریق کنید تا منحنی رشد نرم و پایدار شود. برای کود آهن، اگر pH نزدیک خنثی است، DTPA یا EDTA پاسخ می‌دهند؛ اگر نشانه‌ها بازگشتند، یک محلول‌پاشی سریع برای برگ‌های جوان انجام دهید. در رخدادهای باد یا تابش شدید، کود آمینواسید هر ۱۴–۲۱ روز با دوز سبک کمک می‌کند تا خسارت تنش کمتر شود و ریکاوری سرعت بگیرد. پایش EC زه‌آب و نوسان آن، معیار خوبی برای تنظیم دوزهاست.

سناریو ۳: گلخانه/هیدروپونیک

در سیستم‌های بسته، هزینه خطا بالاست و تغییرات کوچک pH/EC پیامد بزرگ دارد. در برنامه پایه، کود سه ‌بیست بهاران را با میکروهای متوازن‌شده همراه کنید و بسته به pH هدف، کود آهن را به‌صورت DTPA (برای pH میانی) یا ادتا (برای pH بالاتر) انتخاب کنید. به‌محض وقوع موج گرما یا شدت نور، کود آمینواسید با دوز پایین اما منظم به‌عنوان بیواستیمولانت وارد شود. تعویض فیلترها، جلوگیری از رشد بیوفیلم و ثبت منظم EC/pH در مخزن و زه‌آب، بخش جدایی‌ناپذیر موفقیت است.

جمع‌بندی اجرایی

از مسئله مزرعه شروع کنید و با چهار پرسش طلایی مسیر تصمیم را مشخص سازید. در pH و قلیائیت بالا، بدون اسیدی‌سازی هدفمند از کود آهن معجزه نخواهید دید. کود سه‌بیست پایه سازه است؛ آن را متعادل و تقسیم‌شده مصرف کنید. کود آمینواسید را در نقاط تنش و مراحل حساس به‌موقع وارد کنید تا ریزش و خسارت محیطی کم شود و کارایی جذب بالا برود. با پایش ۱۴ روزه و ثبت دقیق داده‌ها، برنامه شما فصل به فصل هوشمندتر می‌شود و بازده اقتصادی این سه رکن کود آهن، کود آمینواسید و کود سه ‌بیست فرمولایف بهاران به حداکثر نزدیک می‌شود.