پایان بلاکچین؟ گوگل از مفهوم «توکن کوانتومی» رونمایی کرد

پژوهشگران گوگل در حال بازتعریف مفهوم پول هستند اما نه با بلاکچین یا رمزنگاری متعارف، بلکه با بهره‌گیری از قوانین بنیادی فیزیک کوانتوم. در گزارش جدیدی که توسط تیم Google Quantum AI منتشر شده، آنها ایده‌ای را مطرح کرده‌اند که می‌تواند آینده پول را متحول کند: توکن‌های کوانتومی (Quantum Tokens) یا همان «پول کوانتومی»؛ دارایی‌هایی که نه می‌توان آنها را کپی کرد و نه هویت دارنده‌شان را شناسایی کرد.

به گزارش میهن بلاکچین، این پروژه جسورانه با الهام از مفهومی ۵۰ ساله در حوزه فیزیک نظری، به دنبال ایجاد نوعی ارز است که امنیت آن نه از طریق کد یا بلاکچین، بلکه از دل قوانین طبیعت تأمین می‌شود. به بیان ساده‌تر، پژوهشگران گوگل به دنبال خلق ارزی هستند که جعلی‌سازی در آن از نظر فیزیکی ناممکن باشد.

بازگشت به ایده‌ای فراموش‌شده از دهه ۱۹۷۰

پژوهشگران گوگل در مقاله‌ای با عنوان «توکن‌های کوانتومی ناشناس با تأیید کلاسیک» (Anonymous Quantum Tokens with Classical Verification)، به اصل بنیادی فیزیک کوانتوم به نام نظریه عدم‌تکثیر (No-Cloning Theorem) اشاره کرده‌اند. این قانون می‌گوید که در مکانیک کوانتومی، امکان ساخت نسخه‌ای کاملاً مشابه از یک حالت کوانتومی ناشناخته وجود ندارد.

در چارچوب ایده این پژوهش، توکن‌های کوانتومی به صورت حالت‌های خالص و یکتایی توسط یک نهاد مرکزی، مثلا بانک مرکزی ساخته می‌شوند. هر توکن با رشته‌ای تصادفی و محرمانه ایجاد می‌شود و به همین دلیل، هیچ فرد یا سیستم دیگری قادر به کپی‌برداری از آن نخواهد بود. در واقع، امنیت این پول نه بر پایه قدرت محاسباتی، بلکه بر اساس خود قوانین طبیعت تضمین می‌شود.

ارز کوانتومی بدون نیاز به بلاکچین

برخلاف ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین که برای تأیید تراکنش‌ها به شبکه‌ای از نودها و ماینرها متکی هستند، در سیستم کوانتومی جدید نیازی به چنین زیرساختی وجود ندارد. کاربران می‌توانند این توکن‌ها را تنها یک‌بار خرج کنند و در هنگام بازخرید، با اندازه‌گیری حالت کوانتومی آن در یک پایه استاندارد، نتیجه‌ای منحصربه‌فرد تولید کنند. این نتیجه در نهایت به بانک مرکزی ارسال و توسط آن تأیید می‌شود.

به این ترتیب، فرآیند تأیید اصالت و انتقال دارایی‌ها می‌تواند بدون نیاز به بلاکچین، الگوریتم‌های اجماع یا مصرف انرژی گسترده انجام شود. امنیت کل سیستم تنها بر پایه اصول مکانیک کوانتوم استوار خواهد بود؛ چیزی که عملاً جعل یا دو بار خرج کردن (Double Spending) را غیرممکن می‌کند.

با وجود چشم‌انداز جذاب، تحقق چنین سیستمی هنوز در حد نظریه باقی مانده است. برای پیاده‌سازی عملی پول کوانتومی، نیاز به رایانه‌های کوانتومی مقاوم در برابر خطا وجود دارد؛ فناوری‌ای که هنوز در مراحل اولیه توسعه است.

شرکت‌هایی مانند آی‌بی‌ام (IBM) و کوانتینیوم (Quantinuum) پیش‌بینی کرده‌اند که نمونه‌های اولیه این رایانه‌ها احتمالاً تا سال‌های ۲۰۲۹ یا ۲۰۳۰ آماده خواهند شد. این بدان معناست که پول کوانتومی واقعی شاید تا پایان دهه جاری میلادی وارد مرحله آزمایش شود، اما هنوز راهی طولانی تا کاربرد گسترده آن باقی است.