کارمزد گس در اتریوم چیست و چرا ممکن است سرمایه شما را بسوزاند؟

اگر تا به حال در ارزدیجیتال تراکنش انجام داده باشید یا از برنامه‌های غیرمتمرکز مانند صرافی‌های غیرمتمرکز در شبکه‌هایی مثل اتریوم یا BNB Chain استفاده کرده باشید، احتمالاً با اصطلاح «کارمزد گس» روبه‌رو شده‌اید. این کارمزدها بخش مهمی از عملکرد شبکه‌های بلاک چین را تشکیل می‌دهند و مانند سوخت، برای انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شوند.

اصطلاح گس (Gas) اولین‌بار توسط شبکه اتریوم معرفی شد و بیشتر در زمینه تراکنش‌های این شبکه و قراردادهای هوشمند آن به کار می‌رود. با این حال، در برخی دیگر از بلاک‌چین‌ها هم ممکن است کارمزد تراکنش‌ها را با همین نام بشنوید.

در این مقاله، با تمرکز بر شبکه اتریوم، نحوه کار کارمزد گس و دلیل اهمیت آن را به زبان ساده بررسی می‌کنیم.

کارمزد گس چیست؟

کارمزد گس هزینه‌ای است که برای استفاده از قدرت پردازشی شبکه بلاک چین پرداخت می‌شود. این کارمزد مقدار انرژی و توان محاسباتی لازم برای انجام عملیات مختلف را اندازه‌گیری می‌کند؛ چه یک انتقال ساده ارز مانند ETH یا BNB باشد و چه اجرای قراردادهای هوشمند پیچیده. در واقع گس همان انرژی‌ای است که باعث انجام و ثبت هر تراکنش در شبکه می‌شود.

در بلاک‌چین، گس مثل سوختی است که هر تراکنش برای حرکت به آن نیاز دارد. هر چه تراکنش سنگین‌تر باشد، سوخت بیشتری می‌خواهد!

کارمزد گس چگونه کار می‌کند؟

زمانی که یک تراکنش یا قرارداد هوشمند اجرا می‌شود، شبکه باید مراحل مختلفی از محاسبات را انجام دهد و هر مرحله مقدار مشخصی گس مصرف می‌کند. هر چه عملیات پیچیده‌تر باشد، گس بیشتری نیاز دارد. کارمزد گس با واحد «گویی» (gwei) پرداخت می‌شود که بخش بسیار کوچکی از اتر است و یک اتریوم برابر با یک میلیارد گویی است. این کارمزد به اعتبارسنج‌ها انگیزه می‌دهد تا تراکنش شما را سریع‌تر در بلاک چین ثبت کنند.

محاسبه کارمزد گس چگونه انجام می‌شود؟

برای درک بهتر محاسبه کارمزد گس، تصور کنید که قبل از ارسال تراکنش، باید دو مورد را مشخص کنید:

• Gas Limit (حداکثر گس): بیشترین مقدار گسی که حاضرید برای این تراکنش مصرف شود.
• Gas Price (قیمت گس): مقدار ETH (بر حسب واحد gwei) که حاضرید برای هر واحد گس پرداخت کنید.

فرمول محاسبه کارمزد به شکل زیر است:

کارمزد کل = مقدار گس مصرف‌شده × قیمت هر واحد گس

مقدار گسی که واقعاً در تراکنش شما مصرف می‌شود معمولاً کمتر یا مساوی مقدار gas limit است. اگر گس کمتری مصرف شود، باقی‌مانده به شما برگردانده می‌شود. اما اگر گس شما قبل از کامل شدن تراکنش تمام شود، تراکنش با شکست مواجه می‌شود و انجام نمی‌شود. با این حال، ماینرها یا اعتبارسنج‌ها همچنان کارمزدی را برای بخشی از کار انجام‌شده دریافت می‌کنند.

کارمزد گس حاصل ضرب مقدار گس مصرفی در قیمت هر واحد گس است. شناخت این فرمول به شما کمک می‌کند هزینه‌ها را مدیریت کنید.

تغییرات پس از ارتقای لندن در اتریوم (EIP-1559)

از سال ۲۰۲۱ و با بروزرسانی لندن در شبکه اتریوم، نحوه محاسبه کارمزدها کمی پیچیده‌تر شد. از این زمان، فرمول جدید کارمزد به شکل زیر تغییر کرد:

کارمزد کل = مقدار گس مصرف‌شده × (کارمزد پایه + انعام)

این تغییرات با معرفی پروپوزال EIP-1559 انجام شد و دو مفهوم جدید به سیستم اضافه شد:

• Base Fee (کارمزد پایه): حداقل مبلغی است که هر تراکنش باید پرداخت کند. این مبلغ به صورت خودکار تعیین و سپس سوزانده می‌شود یعنی از گردش خارج می‌شود. این فرآیند در بلندمدت باعث کاهش عرضه کلی اتریوم می‌شود.
• Priority Fee (انعام یا تیپ): یک کارمزد اختیاری است که مستقیماً به اعتبارسنج‌ها پرداخت می‌شود تا تراکنش شما را سریع‌تر پردازش کنند.

قبل از EIP-1559، تمام کارمزدها مستقیم به ماینرها داده می‌شد و کاربران مجبور بودند به‌صورت دستی حدس بزنند که چه مقدار گس کافی است. این کار باعث تأخیر یا پرداخت بیش از حد می‌شد. اما با این ارتقا، کارمزد پایه به‌طور خودکار با توجه به شلوغی شبکه تنظیم می‌شود و این موضوع باعث پیش‌بینی‌پذیرتر شدن هزینه‌ها و کنترل بهتر آن‌ها شده است.

چرا کارمزد گس تغییر می‌کند؟

مقدار کل کارمزد گس بر اساس دو عامل اصلی تغییر می‌کند:

1. میزان شلوغی شبکه (ترافیک کاربران)
2. پیچیدگی تراکنش

شبکه اتریوم غیرمتمرکز است و میلیون‌ها کاربر از سراسر جهان به‌طور هم‌زمان از آن استفاده می‌کنند. هر تراکنش باید توسط اعتبارسنج‌ها بررسی و تأیید شود. اعتبارسنج‌ها معمولاً تراکنش‌هایی را زودتر پردازش می‌کنند که کارمزد بیشتری دارند چون سود بیشتری به دست می‌آورند. به همین دلیل، کارمزد گس هم به میزان پیچیدگی تراکنش و هم به وضعیت عرضه و تقاضا در شبکه بستگی دارد.

وقتی تقاضا بالا می‌رود و کاربران زیادی هم‌زمان تراکنش ارسال می‌کنند یا از برنامه‌های پرکاربرد استفاده می‌کنند، شبکه شلوغ می‌شود. در این شرایط، کاربران برای انجام سریع‌تر تراکنش باید کارمزد بیشتری بپردازند و همین موضوع باعث افزایش قیمت گس می‌شود. و از طرفی دیگر وقتی تقاضا کم باشد، کارمزد گس کاهش پیدا می‌کند و انجام تراکنش‌ها ساده‌تر و ارزان‌تر انجام می‌شود.

در زمان شلوغی شبکه، کارمزد گس افزایش می‌یابد. تراکنش‌های ساده و بدون عجله را بهتر است در زمان‌های خلوت انجام دهید.

چرا کارمزد گس اهمیت دارد؟

کارمزد گس فقط یک هزینه ساده نیست، بلکه نقش‌های مهمی در شبکه اتریوم و بلاک‌چین‌های مشابه دارد:

• امنیت شبکه: دریافت کارمزد برای هر تراکنش، جلوی ارسال تراکنش‌های بی‌هدف یا اسپم را می‌گیرد و از شلوغی غیرضروری شبکه جلوگیری می‌کند.
• انگیزه اقتصادی: اعتبارسنج‌ها با دریافت کارمزد، انگیزه دارند تا تراکنش‌ها را پردازش کنند و شبکه را فعال و ایمن نگه دارند.
• مدیریت منصفانه منابع: دریافت هزینه برای استفاده از منابع محاسباتی باعث می‌شود برنامه‌نویسان قراردادهای هوشمند را بهینه طراحی کنند و از مصرف غیرضروری منابع خودداری کنند.
• اولویت‌بندی تراکنش‌ها: در زمان‌های شلوغی شبکه، کاربران می‌توانند با پرداخت کارمزد بیشتر، تراکنش خود را در اولویت قرار دهند.

نکاتی برای مدیریت بهتر کارمزد گس

اگر با نحوه کار کارمزد گس آشنا باشید، می‌توانید در زمان و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید و تراکنش‌های روان‌تری انجام دهید. در ادامه چند توصیه کاربردی برای مدیریت بهتر این هزینه‌ها آورده‌ایم:

• از کیف‌پول‌ها یا اپلیکیشن‌هایی استفاده کنید که هزینه گس را به‌صورت لحظه‌ای (real-time) نمایش می‌دهند. این کار به شما کمک می‌کند قبل از ارسال تراکنش، از مقدار کارمزد مطلع باشید. همچنین می‌توانید از سایت‌هایی مثل Etherscan یا BscScan برای بررسی آنلاین قیمت گس استفاده کنید.
• اگر عجله ندارید، می‌توانید قیمت گس را پایین‌تر تنظیم کنید تا هزینه کمتری بپردازید. البته باید در نظر داشته باشید که در این حالت، تأیید تراکنش ممکن است زمان بیشتری ببرد.
• تراکنش‌های پیچیده‌تر، مانند تعامل با قراردادهای هوشمند، گس بیشتری مصرف می‌کنند. در چنین مواردی، آمادگی پرداخت کارمزد بالاتر را داشته باشید.
• سعی کنید در ساعت‌هایی که شبکه خلوت‌تر است تراکنش انجام دهید. در این زمان‌ها معمولاً کارمزد گس کمتر است.
• به‌روزرسانی‌های جدید شبکه و راه‌حل‌های لایه دوم (مانند Optimism و Arbitrum) را دنبال کنید. این فناوری‌ها برای کاهش کارمزد و افزایش سرعت تراکنش طراحی شده‌اند و می‌توانند هزینه‌های شما را کاهش دهند.

جمع‌بندی

درک درست از کارمزد گس برای هر کاربر شبکه اتریوم ضروری است، زیرا این مفهوم مستقیماً بر سرعت، هزینه و کیفیت تعامل شما با بلاک چین اثر می‌گذارد. با شناخت نحوه محاسبه و عوامل مؤثر بر آن، می‌توانید هزینه‌ها را کنترل کنید و تجربه‌ای بهینه‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر از استفاده از شبکه داشته باشید. این آگاهی به شما کمک می‌کند تصمیم‌های هوشمندانه‌تری در زمان انجام تراکنش‌ها بگیرید.

نظرتان را درباره‌ی مقاله «کارمزد گس در اتریوم چیست و چرا ممکن است سرمایه شما را بسوزاند؟» با ما درمیان بگذارید.