از دی ۱۴۰۴ صورت‌حساب‌های کاغذی حذف می‌شوند و تنها صدور الکترونیکی معتبر است؛ گامی مهم در شفافیت اقتصادی و کاهش فرار مالیاتی.
به گزارش بنکر (Banker)، با تصمیم قطعی سازمان امور مالیاتی کشور، از دی‌ماه ۱۴۰۴ تمام صورت‌حساب‌های کاغذی کنار گذاشته می‌شود و تنها صورت‌حساب‌های الکترونیک در محاسبه مالیات معتبر خواهند بود.
این تحول، بخشی از برنامه هوشمندسازی نظام مالیاتی و ایجاد شفافیت در مبادلات اقتصادی است که هدف آن کاهش فرار مالیاتی و تسهیل فرآیند رسیدگی به اظهارنامه‌ها است.
پایان دوران صورت‌حساب‌های کاغذی
جایگزینی کامل با صورت‌حساب الکترونیکی
بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، تمام مؤدیانی که مشمول این قانون هستند، از دی ۱۴۰۴ باید صورت‌حساب‌های خود را به شکل الکترونیکی صادر کنند. این الزام شامل تمام مشاغل و اصنافی می‌شود که پیش‌تر یا در آینده در دایره شمول قانون ارزش افزوده قرار بگیرند.
نقش شرکت‌های معتمد مالیاتی
مودیانی که به هر دلیل امکان صدور مستقیم صورت‌حساب الکترونیک را ندارند، باید از خدمات شرکت‌های معتمد مالیاتی استفاده کنند که به عنوان رابط رسمی بین مودیان و سازمان امور مالیاتی فعالیت می‌کنند.
اجرای مرحله‌ای طرح از ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴
آغاز با شرکت‌های بورسی
اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به شکل مرحله‌ای انجام شد. اولین گروه، شرکت‌های بورسی و فرابورسی بودند که از اول آبان ۱۴۰۱ ملزم به صدور صورت‌حساب الکترونیکی شدند.
گسترش تدریجی به سایر گروه‌ها
طبق برنامه زمان‌بندی سازمان امور مالیاتی:
- شرکت‌های دولتی و دستگاه‌های اجرایی مشمول ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری: از اول دی ۱۴۰۱
- اشخاص حقوقی (به جز مودیان خاص ماده ۱۶): از فروردین ۱۴۰۲
- مشاغل مشمول فراخوان‌های ارزش افزوده: از تیر ۱۴۰۲
- سایر اشخاص باقی‌مانده: از دی ۱۴۰۲
الزام گروه‌های خاص در سال‌های اخیر
ورود مشاغل پزشکی و حقوقی
از دی ۱۴۰۲، گروه‌هایی شامل پزشکان، پیراپزشکان، داروسازان، داروخانه‌ها، دامپزشکان، فروشندگان تجهیزات پزشکی، وکلا و مشاوران حقوقی ملزم به صدور صورت‌حساب الکترونیک شدند.
اصناف با گردش مالی بالا
همچنین اشخاص حقیقی با فروش خالص بیش از ۱۸۰ میلیارد ریال و صنوفی چون عرضه‌کنندگان طلا، جواهر، پلاتین و فروشندگان مواد معدنی نیز به جمع مشمولان پیوستند.
سامانه مودیان و اظهارنامه پیش‌فرض
ایجاد بانک اطلاعاتی یکپارچه
با تکمیل فراخوان‌ها و راه‌اندازی سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی اکنون به یک بانک اطلاعات اقتصادی گسترده دسترسی دارد. این داده‌ها از طریق صورت‌حساب‌های الکترونیک و سایر مسیرهای اطلاعاتی جمع‌آوری شده‌اند.
مزیت برای مودیان شفاف
مودیانی که به صورت شفاف فعالیت می‌کنند، دیگر نیاز به نگهداری اسناد فیزیکی ندارند. صدور صورت‌حساب الکترونیک، امکان ثبت خودکار اطلاعات و تهیه اظهارنامه پیش‌فرض را فراهم می‌کند. مودیان می‌توانند این اظهارنامه را تأیید یا اصلاح کنند.
برخورد با تخلفات و فرار مالیاتی
کاهش اختیارات بخشودگی
در مراحل اولیه اجرای قانون، برای جلوگیری از فشار ناگهانی، بخشودگی‌های گسترده‌ای اعمال شد. اما پیش‌بینی می‌شود که از این پس، با مودیانی که بخشی از فروش خود را خارج از شبکه الکترونیک انجام می‌دهند، برخورد جدی‌تری صورت گیرد.
جرایم برای عدم صدور صورت‌حساب الکترونیک
مودیانی که از صدور صورت‌حساب الکترونیک خودداری کنند یا اظهارنامه ارائه ندهند، با جریمه‌های قانونی مواجه خواهند شد. حتی برای فراریان مالیاتی نیز اظهارنامه پیش‌فرض صادر می‌شود.
نقش تحلیل داده‌های کلان در آینده نظام مالیاتی
گام بعدی پس از حذف صورت‌حساب‌های کاغذی
دی ۱۴۰۴ تنها نقطه پایان استفاده از صورت‌حساب‌های کاغذی نیست؛ بلکه آغاز مرحله پیشرفته‌تر هوشمندسازی است. سازمان امور مالیاتی در گام بعد، با تمرکز بر تحلیل داده‌های کلان، قادر خواهد بود الگوهای اقتصادی مشکوک را شناسایی و با شرکت‌های صوری و شبکه‌های فرار مالیاتی مقابله کند.
تأثیر این تحول بر اقتصاد کشور
اجرای کامل صدور صورت‌حساب الکترونیک:
- باعث افزایش شفافیت مبادلات اقتصادی می‌شود.
- حجم فرار مالیاتی را کاهش می‌دهد.
- روند رسیدگی به اظهارنامه‌ها را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کند.
- بستر را برای سیاست‌گذاری اقتصادی دقیق‌تر فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
با حذف صورت‌حساب‌های کاغذی از دی ۱۴۰۴، نظام مالیاتی ایران وارد مرحله‌ای نوین از هوشمندسازی و تحلیل داده‌های برخط می‌شود. این تغییر، نه تنها فرآیندهای مالیاتی را تسهیل می‌کند، بلکه امکان رصد دقیق‌تر مبادلات و مبارزه قاطع‌تر با فرار مالیاتی را فراهم می‌آورد.
source