خانه‌های خالی و فرار مالیاتی بانک‌ها!

بنگاه‌داری بانک‌ها و خانه‌های خالی چالش‌هایی جدی برای نظام مالیاتی کشور ایجاد کرده‌اند که نیازمند اصلاح قوانین و تقویت شفافیت هستند.

به گزارش بنکر (Banker)، درآمدهای مالیاتی از مهم‌ترین منابع تأمین مالی دولت‌ها محسوب می‌شوند و نقش کلیدی در توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور دارند. در این میان، دو پدیده بنگاه‌داری بانک‌ها و خانه‌های خالی به‌عنوان چالش‌های نوظهور در مسیر تحقق اهداف مالیاتی شناخته می‌شوند.

بنگاه‌داری بانک‌ها؛ فرصت یا تهدید برای درآمدهای مالیاتی؟

ورود بانک‌ها به فعالیت‌های غیرتخصصی

بانک‌ها در سال‌های اخیر، فراتر از وظایف مالی و اعتباری خود، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم وارد فعالیت‌های اقتصادی شده‌اند؛ از ساخت‌وساز و کشاورزی گرفته تا بورس. این امر باعث پیچیده شدن ساختار درآمدی آن‌ها و ایجاد فرصت‌هایی برای فرار مالیاتی شده است.

فعالیت از طریق شرکت‌های زیرمجموعه

بخش زیادی از این بنگاه‌داری از طریق هلدینگ‌ها و شرکت‌های وابسته صورت می‌گیرد که اغلب فاقد شفافیت کافی هستند. در نتیجه، شناسایی درآمدهای مشمول مالیات با دشواری‌های فراوانی روبه‌رو شده است.

معافیت‌های مالیاتی چالش‌برانگیز

برخی از شرکت‌های وابسته به بانک‌ها از معافیت‌های مالیاتی برخوردارند که عملاً ظرفیت مالیاتی دولت را کاهش می‌دهد. بازنگری در فهرست این معافیت‌ها، می‌تواند زمینه بهبود درآمدهای مالیاتی را فراهم سازد.

نابرابری در رقابت و نظام مالیاتی

فعالیت بانک‌ها در بازارهایی همچون مسکن و بورس، رقابت را برای سایر فعالان اقتصادی دشوار کرده و عدالت مالیاتی را تهدید می‌کند.

تأثیر بنگاه‌داری بانک‌ها بر بازار مسکن و نظام مالیاتی

بانک‌ها و احتکار مسکن

بانک‌ها از طریق دسترسی گسترده به منابع مالی، اقدام به انباشت ملک و احتکار واحدهای مسکونی می‌کنند. این موضوع باعث شده تا عرضه مسکن به‌طور مصنوعی کاهش یابد و قیمت‌ها به شکل غیرواقعی افزایش پیدا کنند.

کاهش اثربخشی مالیات بر خانه‌های خالی

با حضور بانک‌ها در بازار مسکن، اجرای مؤثر سیاست‌هایی نظیر مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر عایدی مسکن با چالش مواجه شده است. شناسایی مالکیت و درآمدهای حاصل از این فعالیت‌ها نیز برای نهادهای مالیاتی بسیار دشوار است.

خانه‌های خالی؛ معضل جدی در تحقق درآمدهای مالیاتی

پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خانه‌های خالی

خانه‌های خالی علاوه بر تشدید بحران مسکن، منجر به کاهش معاملات ملکی و در نتیجه، افت درآمدهای مالیاتی دولت از محل نقل و انتقال، اجاره و ارزش افزوده می‌شوند.

چالش‌های اجرایی در دریافت مالیات

اجرای مؤثر مالیات بر خانه‌های خالی با موانعی نظیر نبود ضمانت اجرایی قوی، مقاومت مالکان و ناتوانی در شناسایی دقیق این واحدها همراه است.

راهکارهایی برای بهبود نظام مالیاتی در حوزه بنگاه‌داری و مسکن

1. افزایش شفافیت مالی در فعالیت بانک‌ها

• استفاده از سامانه‌های گزارش‌دهی دقیق
• الزام بانک‌ها به ارائه صورت‌های مالی تلفیقی برای شرکت‌های زیرمجموعه

2. اصلاح قوانین مالیاتی

• حذف معافیت‌های غیرهدفمند
• یکپارچه‌سازی مقررات برای جلوگیری از دوگانگی مالیاتی

3. تقویت فناوری‌های مالیاتی

• بهره‌گیری از داده‌کاوی و سامانه‌های هوشمند برای شناسایی خانه‌های خالی
• تحلیل داده‌های مصرف انرژی برای تشخیص واحدهای خالی

4. همکاری نهادهای مرتبط

• هم‌افزایی میان سازمان امور مالیاتی، بانک مرکزی، شهرداری‌ها و نهادهای نظارتی

5. طراحی مالیات پلکانی بر خانه‌های خالی

• افزایش نرخ مالیات با افزایش زمان خالی بودن واحد
• ایجاد انگیزه اقتصادی برای عرضه سریع‌تر به بازار