اینترنت اشیا با اتصال دستگاه‌های فیزیکی به اینترنت، نحوه زندگی، کار و تعامل انسان‌ها را دگرگون کرده و در حال شکل دادن به آینده فناوری است.
به گزارش تکراتو و به نقل از ibm، اینترنت اشیا یا IoT به شبکه‌ای از دستگاه‌ها، وسایل نقلیه، لوازم خانگی و دیگر اشیای فیزیکی گفته می‌شود که با استفاده از حسگرها، نرم‌افزارها و قابلیت اتصال به شبکه، داده‌ها را جمع‌آوری و با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. این دستگاه‌ها که گاهی به آن‌ها اشیای هوشمند نیز گفته می‌شود، دامنه‌ای وسیع دارند.
از وسایل خانگی مانند ترموستات‌های هوشمند گرفته تا پوشیدنی‌هایی مانند ساعت‌های هوشمند یا حتی لباس‌هایی با تراشه RFID و همچنین ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته و سیستم‌های حمل‌ونقل پیچیده. در مقیاسی بزرگ‌تر، فناوری IoT مبنای شکل‌گیری شهرهای هوشمند آینده خواهد بود.
اینترنت اشیا چیست؟
IoT این امکان را فراهم می‌کند تا این دستگاه‌ها بتوانند با یکدیگر و با سایر ابزارهای متصل به اینترنت، مانند گوشی‌های هوشمند یا دروازه‌های ارتباطی، تبادل داده داشته باشند. نتیجه این ارتباط، شبکه‌ای گسترده از دستگاه‌های بهم‌پیوسته است که می‌توانند به‌صورت خودکار وظایف مختلفی را انجام دهند؛ از جمله:
- نظارت بر شرایط محیطی مزارع
- مدیریت ترافیک با استفاده از خودروهای هوشمند
- کنترل ماشین‌آلات و فرآیندهای تولید در کارخانه‌ها
- ردیابی کالاها و موجودی در انبارها
کاربردهای اینترنت اشیا بسیار متنوع است و هم‌اکنون نیز در صنایع مختلفی مانند تولید، حمل‌ونقل، سلامت و کشاورزی تأثیرات گسترده‌ای داشته است. با رشد روزافزون تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، نقش اینترنت اشیا در آینده جهان بیش از پیش پررنگ خواهد شد و سبک زندگی، کار و تعاملات انسانی را متحول خواهد کرد.
در حوزه کسب‌وکار، از اینترنت اشیا برای نظارت بر شاخص‌هایی همچون دما، رطوبت، کیفیت هوا، مصرف انرژی و عملکرد دستگاه‌ها استفاده می‌شود. این داده‌ها به‌صورت لحظه‌ای تحلیل شده و الگوها، روندها یا خطاهایی که به بهینه‌سازی عملکرد کسب‌وکار کمک می‌کنند، شناسایی می‌شوند.
چرا اینترنت اشیا اهمیت دارد؟
این فناوری به دلایل مختلفی برای کسب‌وکارها اهمیت دارد. در ادامه چند مزیت کلیدی آن آورده شده است:
افزایش بهره‌وری
با اتوماسیون و بهینه‌سازی فرآیندها توسط دستگاه‌های IoT، کسب‌وکارها می‌توانند بهره‌وری و سرعت عملکرد خود را افزایش دهند. به‌عنوان مثال، سنسورها می‌توانند عملکرد تجهیزات را بررسی کرده و پیش از ایجاد مشکل، آن را تشخیص دهند. این موضوع باعث کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش زمان کارکرد خواهد شد.
تصمیم‌گیری مبتنی بر داده
دستگاه‌های IoT حجم وسیعی از داده‌ها تولید می‌کنند که می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و حتی شکل‌گیری مدل‌های جدید کسب‌وکار مورد استفاده قرار گیرند. تحلیل این داده‌ها، درک بهتر از رفتار مشتری، روند بازار و عملکرد عملیاتی را ممکن می‌سازد.
کاهش هزینه‌ها
اتوماسیون فرآیندها و حذف کارهای تکراری دستی، می‌تواند هزینه‌های اجرایی را کاهش دهد. برای مثال، سنسورهای هوشمند مصرف انرژی را بررسی کرده و آن را بهینه می‌کنند.
بهبود تجربه مشتری
از طریق جمع‌آوری اطلاعات رفتار مشتری، کسب‌وکارها می‌توانند خدمات شخصی‌سازی‌شده‌تر و جذاب‌تری ارائه دهند. در خرده‌فروشی، سنسورها می‌توانند مسیر حرکت مشتریان را ثبت کرده و پیشنهادهای متناسب با رفتار آن‌ها ارائه دهند.
فناوری‌هایی که اینترنت اشیا را ممکن می‌سازند
چند فناوری کلیدی در کنار هم باعث شکل‌گیری IoT می‌شوند:
- سنسورها و عملگرها: سنسورها تغییرات محیطی مانند دما، رطوبت، نور، حرکت یا فشار را تشخیص می‌دهند. عملگرها می‌توانند بر محیط اثر بگذارند؛ مثلاً موتوری را روشن یا دریچه‌ای را باز کنند. همکاری این دو، امکان اجرای خودکار دستورات را بدون دخالت انسان فراهم می‌کند.
- فناوری‌های اتصال: برای انتقال داده‌ها، دستگاه‌های IoT باید به اینترنت متصل باشند. این اتصال می‌تواند از طریق wifi، بلوتوث، شبکه‌های سلولی، Zigbee یا LoRaWAN برقرار شود.
- رایانش ابری: داده‌های تولیدشده توسط دستگاه‌ها در فضای ابری ذخیره، پردازش و تحلیل می‌شوند. پلتفرم‌های ابری زیرساخت لازم برای ساخت و اجرای اپلیکیشن‌های IoT را فراهم می‌کنند.
- تحلیل کلان‌داده: برای درک حجم عظیم داده‌ها، از ابزارهای تحلیل پیشرفته مانند الگوریتم‌های یادگیری ماشین، مدل‌های پیش‌بینی و ابزارهای بصری‌سازی داده استفاده می‌شود.
- فناوری‌های امنیتی و حریم خصوصی: برای محافظت از داده‌ها و دستگاه‌ها، از رمزنگاری، کنترل دسترسی و سیستم‌های شناسایی نفوذ استفاده می‌شود.
کاربردهای اینترنت اشیا در صنایع مختلف
سلامت
دستگاه‌های IoT در حوزه سلامت برای پایش وضعیت بیماران از راه دور، جمع‌آوری اطلاعات حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن کاربرد دارند. این داده‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات را پیش از حاد شدن شناسایی کنند. همچنین برای ردیابی تجهیزات پزشکی، مدیریت داروها و موجودی بیمارستان‌ها استفاده می‌شود.
تولید
در کارخانه‌ها، از اینترنت اشیا برای نظارت بر عملکرد ماشین‌آلات، جلوگیری از خرابی تجهیزات و بهینه‌سازی فرآیند تولید استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها شرایط محیطی تولید مانند دما و رطوبت را کنترل کرده و کیفیت محصولات را تضمین می‌کنند. اینترنت اشیای صنعتی یا IIoT شاخه‌ای تخصصی و گسترده در این زمینه محسوب می‌شود.
خرده‌فروشی
سنسورها می‌توانند حرکت مشتریان را در فروشگاه‌ها بررسی کرده، نحوه چیدمان محصولات را بهینه و تجربه خرید را شخصی‌سازی کنند. همچنین برای مدیریت زنجیره تأمین، ردیابی موجودی و بررسی سطح کالاها در انبار کاربرد دارند.
کشاورزی
در مزارع، سنسورها برای بررسی رطوبت خاک، شرایط جوی و رشد محصولات به کار می‌روند. با این داده‌ها می‌توان زمان مناسب آبیاری را تعیین کرد. در دامداری نیز برای پایش سلامت دام‌ها و مدیریت منابع استفاده می‌شود. دستگاه‌های کم‌مصرف یا خورشیدی نیز در مناطق دورافتاده قابل استفاده‌اند.
حمل‌ونقل
در این صنعت، دستگاه‌های IoT برای بررسی وضعیت خودروها، مسیرهای بهینه و ردیابی محموله‌ها استفاده می‌شوند. این فناوری می‌تواند مصرف سوخت را کاهش داده و از سلامت بار اطمینان حاصل کند.
چالش‌ها و ریسک‌های اینترنت اشیا
با وجود مزایای زیاد، اینترنت اشیا با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است:
- امنیت و حریم خصوصی: بسیاری از دستگاه‌ها در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیرند و ممکن است داده‌های حساس را به خطر بیندازند. همچنین جمع‌آوری داده‌های گسترده نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی ایجاد کرده است.
- مشکلات سازگاری: دستگاه‌های تولیدشده توسط برندهای مختلف ممکن است از استانداردها و پروتکل‌های متفاوتی استفاده کنند و به‌راحتی با هم ارتباط برقرار نکنند.
- حجم بالای داده‌ها: مدیریت و تحلیل حجم عظیم داده‌های تولیدی توسط IoT برای برخی کسب‌وکارها چالش‌برانگیز است، به‌ویژه اگر ابزار تحلیل مناسب در اختیار نداشته باشند.
- هزینه و پیچیدگی: پیاده‌سازی یک سیستم IoT نیازمند سرمایه‌گذاری در سخت‌افزار، نرم‌افزار و زیرساخت مناسب است. نگهداری این سیستم‌ها نیز به تخصص و دانش فنی نیاز دارد.
- مقررات و الزامات قانونی: سازمان‌ها باید با قوانین حریم خصوصی، امنیت و محافظت از داده‌ها در کشورهای مختلف سازگار باشند.
چگونه کسب‌وکارها باید به اینترنت اشیا نزدیک شوند؟
برای استفاده مؤثر از IoT، کسب‌وکارها باید رویکردی حساب‌شده داشته باشند:
- استراتژی مشخص: قبل از پیاده‌سازی، اهداف، موارد استفاده و نتایج مورد انتظار باید شفاف باشد. این کار کمک می‌کند تا تجهیزات و فناوری‌های مناسب انتخاب شود.
- انتخاب محصولات امن: دستگاه‌هایی با امنیت داخلی مناسب انتخاب شوند و سیستم‌هایی مانند رمزنگاری و کنترل دسترسی پیاده‌سازی شوند.
- پایش و نگهداری مداوم: عملکرد و سلامت دستگاه‌ها باید به‌طور منظم بررسی، نرم‌افزارها به‌روزرسانی و امنیت آن‌ها ارزیابی شود.
- مدیریت داده مؤثر: کسب‌وکارها باید برنامه‌ای برای ذخیره‌سازی، تحلیل و بصری‌سازی داده‌ها داشته باشند تا بتوانند از اطلاعات استخراج‌شده بهره‌برداری کنند.
- ساختن اکوسیستم یکپارچه: دستگاه‌های IoT باید بتوانند با سایر سیستم‌ها، پلتفرم‌ها و فناوری‌ها به‌خوبی تعامل داشته باشند.
آینده اینترنت اشیا
آینده IoT پر از نوآوری و تحول است. برخی از روندهای پیش‌رو عبارتند از:
- رشد چشمگیر: پیش‌بینی می‌شود طی سال‌های آینده ده‌ها میلیارد دستگاه IoT در سراسر جهان فعال باشند.
- رایانش لبه‌ای: پردازش داده‌ها به‌جای ارسال به سرور مرکزی، در نزدیکی منبع داده انجام خواهد شد که باعث کاهش تأخیر و افزایش سرعت پاسخ‌گویی می‌شود.
- هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: این فناوری‌ها در تحلیل حجم عظیم داده‌های IoT نقش حیاتی خواهند داشت و به تصمیم‌گیری هوشمند کمک می‌کنند.
- فناوری بلاک‌چین: این فناوری برای ایجاد شبکه‌های ایمن و غیرمتمرکز در IoT استفاده خواهد شد و ریسک‌های امنیتی را کاهش می‌دهد.
- پایداری زیست‌محیطی: کسب‌وکارها از IoT برای کاهش مصرف انرژی، جلوگیری از هدررفت منابع و ایجاد عملیات پایدارتر استفاده خواهند کرد.
در نهایت، اینترنت اشیا یکی از تأثیرگذارترین فناوری‌های عصر ماست. کسب‌وکارهایی که بتوانند به‌خوبی از این فناوری بهره‌برداری کنند، در آینده‌ای دیجیتال و متصل، موفق‌تر خواهند بود.
source