ای تی اف اهرمی (Leveraged ETF) چیست؟ فرصت‌های طلایی و ریسک‌های پنهان ETFهای اهرم‌دار

اگر می‌خواهید در بازارهای مالی بدون خرید مستقیم دارایی سودهای چندبرابری کسب کنید، ای‌ تی‌ اف‌‌های اهرمی این رویا را به واقعیت نزدیک‌ می‌کنند. ای‌تی‌اف اهرم‌دار یک ابزار مالی است که با استفاده از اهرم، تغییرات قیمت شاخص‌ یا دارایی‌های پایه صندوق را دو یا حتی سه برابر می‌کند. اگرچه این صندوق‌ها پتانسیل سودآوری‌های وسوسه‌انگیزی دارند؛ اما در مقابل با ریسک‌های قابل‌توجهی نیز همراه هستند. نادیده گرفتن این ریسک‌ها ممکن است به ضررهای بزرگی منجر شود. در این مطلب از میهن بلاکچین می‌خواهیم ببینیم ای تی اف اهرمی (Leveraged ETF) چیست و چه مزایا و معایبی دارد.

ای‌ تی‌ اف اهرمی چیست؟

برای اینکه بدانیم ای‌تی‌اف اهرمی (Leveraged ETFs) چیست باید با دو مفهوم ای‌تی‌اف و لوریج آشنا شویم. ای‌تی‌اف‌ (ETF) نوعی صندوق‌ سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بازار بورس است که قیمت دارایی‌هایی مانند طلا، نفت و ارزهای دیجیتال را دنبال می‌کند. لوریج (Leverage) نیز در لغت به معنای اهرم و یک ابزار معاملاتی در بازارهای مالی است که به تریدر کمک می‌کند با استفاده از قرض‌گرفتن سرمایه، پتانسیل کسب سود از معامله را افزایش دهد. حالا برگردیم به موضوع اصلی؛ ای‌تی‌اف‌های اهرمی نوع خاصی از صندوق‌های قابل معامله در بورس هستند که با استفاده از پول قرض‌گرفته شده یا ابزارهای مالی مانند قراردادهای اختیار معامله (Options)، قراردادهای آتی (Futures) یا سوآپ‌ها، عملکرد روزانه یک شاخص را چند برابر می‌کنند.

برخلاف ETFهای سنتی که به‌سادگی عملکرد یک شاخص خاص مانند نزدک را دنبال می‌کنند، ETFهای اهرم‌دار با استفاده از انواع ابزارهای مالی مانند قراردادهای مشتقه، سوآپ‌ها و قراردادهای فیوچرز، بازده را نسبت به تغییرات شاخص چند برابر می‌کنند.

به‌طور مثال، فرض کنید یک ای‌تی‌اف با اهرم ۲ برابری، شاخص اس‌اندپی ۵۰۰ (S&P 500) را دنبال می‌کند. اگر شاخص در طول روز ۱٪ افزایش پیدا کند، این صندوق تقریبا ۲٪ رشد می‌کند. بالعکس، اگر شاخص ۱٪ افت کند، بازده صندوق معمولا حدود ۲٪ کاهش می‌یابد.

ای‌تی‌اف‌های اهرمی معکوس (Inversely Leveraged ETF) جهت حرکت‌شان نسبت به شاخص پایه متفاوت است. به‌عبارت دیگر، ازآنجایی‌که این ETFها برخلاف جهت شاخص حرکت می‌کنند، اگر شاخص یا دارایی اصلی ۱٪ افت کند، ETF معکوس با اهرم ۲ برابری ممکن است ۲٪ سود بدهد و اگر همان شاخص ۱٪ رشد کند، این ETF اهرمی معکوس ۲٪ ضرر می‌دهد. این صندوق‌ها برای معامله‌گرانی مناسب هستند که می‌خواهند از بازارهای نزولی و کاهش ارزش یک شاخص یا دارایی سود به‌دست بیاورند.

نکته مهم این است که این صندوق‌ها به‌صورت روزانه اهرم خود را تنظیم می‌کنند. به همین دلیل، عملکرد آن‌ها در دوره‌های طولانی‌تر ممکن است به‌طور قابل‌توجهی با بازده شاخص متفاوت باشد. ای‌تی‌اف‌های اهرمی در دوره‌های پرنوسان به دلیل اثر مرکب ممکن است نتایجی بسیار بهتر یا بدتر از حد انتظار ایجاد ‌کنند. به همین خاطر، این صندوق‌ها بیشتر برای معاملات کوتاه‌مدت مناسب هستند و برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت اصلا توصیه نمی‌شوند.

برخی از تفاوت‌های ETFهای سنتی و ETFهای اهرمی در جدول زیر آمده است:

نحوه عملکرد ای‌تی‌اف‌های اهرمی ارزهای دیجیتال چگونه است؟

ای‌تی‌اف‌های اهرمی ارزهای دیجیتال دقیقا مثل یک ذره‌بین سود یا ضرر سرمایه‌گذاری را چند برابر می‌کنند. این صندوق‌ها با استفاده از پول قرضی یا ابزارهای مالی مثل قراردادهای آتی و اختیار معامله، بازده روزانه ارز دیجیتال پایه (مانند بیت‌کوین) صندوق را تقویت می‌کنند.

به‌طور مثال، اگر در یک ETF ارز دیجیتال با اهرم ۲ برابری روی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنید و قیمت بیت‌کوین در طول روز ۱٪ افزایش پیدا کند، این ETF حدود ۲٪ رشد می‌کند. اما اگر بیت‌کوین ۱٪ افت کند، صندوق معمولا ۲٪ ضرر می‌کند. عملکرد ای‌تی‌اف‌های اهرمی ارزهای دیجیتال به شرح زیر است:

• انتخاب ارز دیجیتال: شرکت متولی ابتدا باید ارز دیجیتال موردنظر برای صندوق را انتخاب کند. در اینجا فرض می‌کنیم، دارایی پایه صندوق بیت کوین است. این صندوق به‌جای اینکه فقط قیمت بیت‌کوین را دنبال کند، با استفاده از اهرم، تغییرات قیمت را بزرگ‌تر نشان می‌دهد.
• قرض گرفتن سرمایه یا استفاده از مشتقات مالی: در این مرحله، صندوق اهرمی از پول قرضی یا ابزارهای مالی مانند قراردادهای آتی استفاده می‌کند تا به‌جای خرید مستقیم بیت‌کوین، موقعیت‌های بزرگ‌تری را در بازار به‌دست بیاورد. به‌عبارت دیگر، صندوق با استفاده از این ابزارها قدرت خرید بیشتری پیدا می‌کند و می‌تواند موقعیت‌های اهرمی ایجاد ‌کند.
• تعیین میزان اهرم: اینجا بخش هیجان‌انگیز ماجراست! حالا صندوق مشخص می‌کند که تغییرات روزانه بیت‌کوین را چند برابر بزرگ‌تر نشان دهد. مثلا اگر اهرم ۲ را برابر انتخاب کند، با ۱٪ رشد بیت‌کوین، صندوق ۲٪ رشد می‌کند و اگر اهرم ۳ برابر باشد، به‌ازای هر ۱٪ تغییر در بیت کوین، صندوق ۳٪ رشد می‌کند.
• تنظیم روزانه: ETF‌های اهرمی هر روز اهرم خود را تنظیم می‌کند. این اهرم فقط تغییرات همان روز را چند برابر می‌کند و برای روزهای بعدی اعمال نمی‌شود. بنابراین، ETFهای اهرمی هر روز یک شروع تازه دارند.
• سودها و ضررهای چند برابر: این ویژگی هم شیرین است و هم تلخ! اگر بیت‌کوین بالا برود، سود شما چند برابر می‌شود؛ مثلا در ETF با اهرم ۲ برابری به‌ازای ۱٪ رشد بیت‌کوین، شما ۲٪ سود می‌کنید. اما اگر بیت‌کوین ۱٪ افت کند، ۲٪ ضرر می‌کنید. بنابراین، سرعت سود و ضرر در این صندوق‌ها نسبت به ETFهای معمولی بیشتر است.

نحوه معامله ETFهای اهرمی در بازار ارزهای دیجیتال

معامله ETFهای اهرمی در بازار ارزهای دیجیتال درعین‌حال که سود زیادی دارد با ریسک‌های بالایی هم همراه است. این صندوق‌ها عمدتا توسط معامله‌گران فعال و حرفه‌ای، سرمایه‌گذاران نهادی و افرادی که که دنبال سودهای کوتاه‌مدت یا استراتژی پوشش ریسک هستند، خریداری می‌شوند. به‌علاوه، ای تی اف‌های اهرم‌دار به دلیل پیچیدگی و ریسک بالا، برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب نیستند. به‌هرحال، سرمایه‌گذارانی که نحوه کار با این صندوق‌ها را می‌دانند، می‌توانند از نوسان قیمت ارزهای دیجیتال سودهای چندبرابری کسب کنند. مراحل معامله ETFهای اهرمی در بازار کریپتو به شرح زیر است:

انتخاب صرافی ارز دیجیتال

اولین قدم، انتخاب یک پلتفرم معتبر است که ETFهای اهرمی ارز دیجیتال را ارائه دهد. برخی از صرافی‌ها مانند بایننس (Binance) و کراکن (Kraken) این نوع ETFها را در اختیار کاربران می‌گذارند. در این صرافی‌ها می‌توانید طیف گسترده‌ای از ارز‌های دیجیتال و ETFهای ۲ یا ۳ برابری را معامله کنید.

ایجاد حساب کاربری

در صرافی موردنظر با ارائه اطلاعات پایه‌ مانند ایمیل و شماره تلفن مراحل ایجاد حساب کاربری را به‌ترتیب انجام دهید و درنهایت با احراز هویت فرآیند ثبت‌نام را تکمیل کنید. برای امنیت بیشتر می‌توانید تایید دو مرحله‌ای (2FA) را فعال کنید تا حساب شما در برابر هک محافظت شود.

شارژ حساب کاربری

بعد از ایجاد اکانت، حساب خود را با ارزهای فیات (مثل دلار یا یورو) یا ارزهای دیجیتال (مثل بیت‌کوین) شارژ کنید. اگر می‌خواهید هزینه‌های کمتری بپردازید، بهتر است به‌جای فیات، ارز دیجیتال به حساب خود واریز کنید.

انتخاب صندوق ETF اهرمی

بعد از واریز وجه، باید یک ETF اهرمی مناسب را انتخاب کنید. مثلا اگر فکر می‌کنید قیمت بیت‌کوین بالا می‌رود، می‌توانید ETF بیت‌کوین با اهرم ۲ برابری یا ۳ برابری را انتخاب کنید. هرچه اهرم بیشتر باشد، سود یا ضرر شما نیز بیشتر خواهد بود.

انتخاب استراتژی معاملاتی

• دی‌تریدینگ (Day trading): با‌توجه‌ به‌ اینکه ETFهای اهرمی به‌صورت روزانه تنظیم می‌شوند، گزینه مناسبی برای معاملات کوتاه‌مدت مانند ترید روزانه هستند. می‌توانید با رصد تغییر قیمت بیت کوین یا دارایی پایه صندوق، از نوسان‌های روزانه سود به‌دست بیاورید.
• اسکالپینگ (Scalping): استراتژی اسکالپینگ شامل انجام معاملات سریع و متعدد برای بهره‌برداری از نوسان‌های کوچک قیمت است. با استفاده از اهرم، هر تغییر کوچک در بازار بزرگ‌تر می‌شود و به‌این ترتیب می‌توانید از تغییرات کوچک سودهای بیشتری کسب کنید.
• ترند تریدینگ (Trend following): درصورت مشاهده یک روند صعودی یا نزولی قوی در بازار می‌توانید سوار بر موج روند شوید و با استفاده از ETF اهرمی سود خود را چند برابر کنید. البته باید توجه داشته باشید که ETFهای اهرمی ممکن است در کوتاه‌مدت نوسان‌ زیادی داشته باشند.

تعیین حد ضرر و حد سود

همیشه برای محافظت از سرمایه خود، حد ضرر (Stop-loss) تعیین کنید. مثلا اگر قیمت بیت‌کوین ۵٪ کاهش یابد، ممکن است ETF شما ۱۰٪ یا بیشتر ضرر کند. با تنظیم حد ضرر، می‌توانید جلوی ضررهای بزرگ را بگیرید. همچنین با تعیین حد سود (Take-profit) می‌توانید سود خود را در زمان مناسب سیو کنید و قبل از تغییر جهت بازار، از معامله خارج شوید.

به خاطر داشته باشید که ETFهای اهرمی هر روز تنظیم می‌شوند، بنابراین باید موقعیت‌های خود را به‌طور مداوم بررسی کنید. این نوع معاملات به دلیل نوسان شدید بازار ارزهای دیجیتال، ریسک بالایی دارند و اگر به‌درستی مدیریت نشوند، ممکن است ضررهای سنگینی را به همراه داشته باشند.

ای‌ تی‌ اف‌های اهرمی برای بازارهای صعودی بهتر هستند یا بازارهای نزولی؟

ETFهای اهرمی در هر دو بازار صعودی و نزولی می‌توانند سودآور باشند؛ اما بسته به شرایط بازار، ریسک‌ها و فرصت‌های متفاوتی ایجاد می‌کنند.

ETFهای اهرمی در بازار صعودی

• پتانسیل سود بیشتر: زمانی‌که قیمت ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین بالا می‌رود، ETFهای اهرمی پتانسیل سود سرمایه‌گذار را بیشتر می‌کنند. مثلا، اگر قیمت بیت‌کوین در طول روز ۵٪ افزایش پیدا کند، یک ETF با اهرم ۲ برابری پتانسیل سودآوری را ۱۰٪ می‌کند.
• مناسب برای معاملات کوتاه‌مدت: ETFهای اهرمی برای افزایش بازده روزانه طراحی شده‌اند و برای معاملات کوتاه‌مدت ایده‌آل هستند. اگر در یک بازار صعودی به‌درستی زمان ورود و خروج را تشخیص دهید، می‌توانید سود سریع و قابل‌توجهی به‌دست بیاورید.

با‌این‌حال، در بازارهای صعودی ممکن است برگشت‌های (Reversal) ناگهانی و پولبک‌های غیرمنتظره سود شما را از بین ببرند یا حتی منجر به ضرر شوند. بنابراین، مدیریت ریسک در هر شرایطی بسیار مهم است.

ETFهای اهرمی در بازار نزولی

• پتانسیل ضرر بیشتر: در بازارهای نزولی ریسک ETFهای اهرمی به‌مراتب بیشتر است. اگر قیمت بیت‌کوین یا ارز دیجیتال دیگری پایین بیاید، ETFهای اهرمی به نسبت لوریج با ضرر بیشتری مواجه می‌شوند. مثلا اگر بیت‌کوین ۵٪ کاهش پیدا کند، یک ETF با اهرم ۲ برابری ممکن است ۱۰٪ ضرر کند.
• فرصت کسب سود از ریزش قیمت‌ها: ETFهای اهرمی معکوس برای کسب سود از کاهش قیمت‌ها طراحی شده‌اند. سرمایه‌گذارانی که دنبال کسب سود از ریزش قیمت‌ها در بازار نزولی هستند، می‌توانند از این نوع صندق‌ها استفاده کنند. اما باید به یاد داشته باشند که به‌ دلیل مکانیسم تنظیم روزانه اهرم‌ها، زمان‌بندی درست برای جلوگیری از ضررهای بزرگ اهمیت زیادی دارد.

بازار‌های نزولی معمولا با نوسان ناگهانی قیمت همراه هستند. ازآنجایی‌که ETFهای اهرمی این نوسان‌ها را چند برابر می‌کنند، مدیریت آن‌ها سخت‌تر می‌شود. به همین دلیل برای افرادی که مهارت مدیریت ریسک ندارند، این نوع معاملات بسیار خطرناک است.

مزایای ETFهای اهرمی چیست؟

ای‌ تی اف‌های اهرمی چندین مزیت برای معامله‌گران دارند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به سود بیشتر، استفاده مؤثر از سرمایه، نقدشوندگی بالا، تنوع در سرمایه‌گذاری، پوشش ریسک و امکان کسب سود در هر دو بازار صعودی و نزولی اشاره کنیم. در ادامه، این مزایا را بیشتر بررسی می‌کنیم:

• سود بیشتر: ETFهای اهرم‌دار سود شما را دو یا سه برابر می‌کنند. به‌طور مثال، اگر شاخص یا ارز دیجیتالی که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید ۵٪ رشد کند، با ETF اهرم‌دار ۲ برابری می‌توانید تا ۱۰٪ سود به‌دست آورید.
• استفاده مؤثر از سرمایه: بدون نیاز به سرمایه مالی هنگفت، می‌توانید از نوسان‌های بازار به‌طور مؤثر سود بگیرید. به‌عبارت دیگر، در ETFهای اهرمی با سرمایه کمتر می‌توانید سود بیشتری کسب کنید.
• نقدشوندگی بالا: ای‌تی‌اف‌های اهرمی در صرافی‌ها و پلتفرم‌های بزرگ معامله می‌شوند. این یعنی نقدشوندگی بالایی دارند و هر زمان که خواستید، می‌توانید آن‌ها را بخرید یا بفروشید.
• تنوع در سرمایه‌گذاری: این نوع ای‌تی‌اف‌ها مانند صندوق‌های قابل‌معامله در بورس سنتی شامل مجموعه‌ای از اوراق بهادار می‌شوند. این تنوع، ریسک سرمایه‌گذاری روی یک دارایی خاص را کمتر می‌کند.
• پوشش ریسک: اگر احساس می‌کنید دارایی‌های شما ممکن است ارزش خودشان را از دست بدهند، می‌توانید از ETFهای اهرمی معکوس به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده کنید.
• کسب سود در هر دو بازار: در هر دو بازار گاوی و خرسی با انتخاب ETFهای اهرمی صعودی یا معکوس می‌توانید از افزایش و کاهش قیمت سود کسب کنید.

ریسک‌های ETFهای اهرمی چیست؟

اگرچه ETFهای اهرمی می‌توانند سودهای زیادی را نصیب سرمایه‌گذاران کنند؛ اما ریسک‌های آن‌ها هم به‌مراتب بیشتر است که شامل نوسان زیاد، اثر مرکب، افت ارزش در بازارهای بدون روند، کارمزدهای بالاتر و ریسک مارجین کال می‌شود. در ادامه هر یک از این ریسک‌ها را بررسی می‌کنیم:

• نوسان زیاد: ای‌تی‌اف‌‌های اهرمی در مقایسه با ETFهای سنتی ریسک بیشتری دارند و در صورت ضرر، زیان را چند برابر می‌کنند.
• اثر مرکب: ازآنجایی‌که اهرم ETFها به‌صورت روزانه تنظیم می‌شود، به دلیل اثر مرکب ممکن است بازده آن‌ها در طول زمان با چیزی که انتظار دارید، کاملا متفاوت باشد.
• افت ارزش در بازارهای بدون روند: اگر بازار در حال نوسان باشد و شاخص به‌طور کلی تغییر زیادی نکند، ممکن است ETFهای اهرمی به‌خاطر نحوه محاسبه سود و زیان روزانه در این مدت، ارزش خودشان را از دست بدهند.
• کارمزدهای بالاتر: ETFهای اهرمی ساختار پیچیده‌ای دارند و به همین دلیل کارمزد آن‌ها بیشتر از ETFهای معمولی است، درنتیجه سود خالص شما کمتر می‌شود.
• مناسب نبودن برای نگهداری بلندمدت: با توجه به اینکه این نوع ETFها برای معاملات کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند، ممکن است با نگه‌داشتن آن‌ها در طولانی‌مدت، سودی که عایدتان می‌شود کمتر از انتظار باشد.
• ریسک مارجین کال: اگر این ETFها را با معاملات مارجین (Margin Trading) خریداری کنید و بازار به‌طور ناگهانی حرکت کند، احتمال مارجین کال یا صفرشدن دارایی‌ وجود دارد.

پیامدهای مالیاتی ETFهای اهرمی

ای‌ تی اف‌های اهرمی به‌دلیل تنظیم روزانه، از نظر مالیاتی مقرون‌به‌صرفه نیستند و ممکن است با پیامدهایی مانند مالیات بیشتر بر سودهای کوتاه‌مدت و محدودیت‌ قانون فروش مجدد مواجه شوید. بنابراین، لازم است که سرمایه‌گذاران قبل از افزودن ETFهای اهرمی به پرتفولیوی خود نسبت به این موارد آگاهی داشته باشند:

• سودهای کوتاه‌مدت در برابر بلندمدت: از‌آنجایی‌که اکثر معاملات ETFهای اهرمی به‌صورت کوتاه‌مدت انجام می‌شود، سود حاصل از آن‌ها مشمول مالیات بر درآمد معمولی می‌شود. این نرخ مالیاتی معمولا بیشتر از نرخ مالیات بر سودهای بلندمدت است.
• قانون شستشوی فروش: فروش تسویه‌ای (Wash Sale) به معامله‌ای گفته می‌شود که سرمایه‌گذار با هدف تقلیل مالیاتی، اوراق بهادار خود را با زیان بفروشد. قانون شستشوی فروش (Wash Sale Rule) نیز قانونی است که از فرار مالیاتی سرمایه‌گذاران به‌وسیله زیان‌های ساختگی جلوگیری می‌کند. حالا اگر سرمایه‌گذار یک ETF اهرمی را با ضرر بفروشد و ظرف ۳۰ روز دوباره همان ETF را بخرد، نمی‌تواند برای کاهش مالیات خود به آن ضرر استناد کند.
• مالیات بر مشتقات مالی: بعضی از ETFهای اهرمی که از قراردادهای فیوچرز استفاده می‌کنند طبق قوانین مالیاتی آمریکا از یک مزیت مالیاتی به نام «قانون ۶۰/۴۰» برخوردار می‌شوند. طبق این قانون، صرف‌نظر از دوره نگهداری، ۶۰٪ از سود (یا زیان) به‌عنوان سود بلندمدت و ۴۰٪ به‌عنوان سود کوتاه‌مدت محاسبه می‌شود. این قانون فقط مختص ETFهایی است که از قراردادهای آتی استفاده می‌کنند و لزوما روی عملکرد کلی ETF تاثیر نمی‌گذارند.

جمع‌بندی

ای تی اف اهرمی (Leveraged ETF) نوع خاصی از صندوق‌های قابل‌معامله در بورس است که با استفاده از اهرم، بازدهی شاخص‌های بازار را چند برابر می‌کند. این نوع ETFها معمولا از اهرم‌های ۲ یا ۳ برابر استفاده می‌کنند، به این معنا که سود یا زیان روزانه شاخص مبنا به نسبت لوریج بیشتر می‌شود. مزیت اصلی ETFهای اهرم‌دار امکان کسب سودهای چندبرابری با سرمایه‌گذاری کمتر است؛ اما عیب بزرگ‌شان این است که در صورت افت قیمت، زیان‌ها نیز چند برابر می‌شوند و ریسک بالایی برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کنند. ای‌تی‌اف‌های اهرمی برای معاملات کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند و بیشتر برای تریدرهای حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران نهادی مناسب هستند. به‌هر‌حال، سرمایه‌گذارن بازارهای مالی قبل از هر اقدامی باید به‌خوبی مزایا و معایب ابزار مالی مورد استفاده را بسنجند و با آگاهی کامل قدم بردارند.