بازار ثانویه یا Secondary Market، به بازاری گفته می‌شود که در آن اوراق بهادار پس از عرضه در بازار اولیه، مورد معامله قرار می‌گیرند. این بازار به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا اوراق بهادار خریداری‌شده در بازار اولیه را بفروشند یا اوراق جدیدی بخرند. هدف اصلی این بازار، افزایش نقدشوندگی و ایجاد انعطاف در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری است. در این مقاله آموزشی، به بررسی جامع بازار ثانویه، اهمیت آن و نحوه عملکرد آن خواهیم پرداخت.
بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه یا بازار دست دوم، بازاری است که در آن اوراق بهادار منتشر شده در بازار اولیه دادوستد می‌شوند. در این بازار، مالکیت اوراق بهادار میان سرمایه‌گذاران جابه‌جا می‌شود و امکان معاملات به دفعات نامحدود وجود دارد.
اهمیت آن به چیست؟
افزایش نقدشوندگی: این بازار به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا دارایی‌های مالی خود را به‌سرعت و با سهولت تبدیل به نقد کنند.
کاهش ریسک سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاران می‌توانند در صورت تغییر شرایط بازار یا نیاز به نقدینگی، اوراق بهادار خود را بفروشند.
تعیین قیمت واقعی: بازار ثانویه از طریق عرضه و تقاضا، قیمت واقعی اوراق بهادار را مشخص می‌کند.
فرض کنید فردی سهام شرکت “فولاد مبارکه” را در عرضه اولیه خریداری کرده باشد. اگر این فرد بخواهد سهام خود را بفروشد، باید این کار را در بازار ثانویه، مانند بورس اوراق بهادار تهران، انجام دهد.
نقش آن در اقتصاد
بازار ثانویه به‌عنوان یک بخش حیاتی در ساختار بازارهای مالی، نقشی کلیدی در تسهیل جابه‌جایی منابع مالی و افزایش نقدشوندگی ایفا می‌کند. در ادامه به نقش‌های اساسی این بازار می‌پردازیم.
- تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران: بازار ثانویه با فراهم‌کردن امکان نقدشوندگی سریع، اعتماد سرمایه‌گذاران را به بازار سرمایه افزایش می‌دهد.
- جذب سرمایه‌های جدید: وجود بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران جدید را تشویق می‌کند که در بازار اولیه مشارکت کنند، زیرا اطمینان دارند که می‌توانند دارایی‌های خود را به‌راحتی بفروشند.
- کمک به رشد اقتصادی: بازار ثانویه از طریق جابه‌جایی منابع مالی، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید را تسهیل می‌کند.
انواع بازارهای ثانویه
بازارهای ثانویه به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند که هرکدام نقش ویژه‌ای در معاملات اوراق بهادار دارند. در ادامه به بررسی این بازارها می‌پردازیم.
1. بورس اوراق بهادار
بازاری رسمی است که در آن معاملات اوراق بهادار تحت نظارت سازمان‌های قانونی انجام می‌شود. در ایران، بورس اوراق بهادار تهران یکی از مهم‌ترین بازارهای ثانویه است.
2. فرابورس
فرابورس بازاری غیررسمی است که معاملات اوراق بهادار در آن با قوانین ساده‌تر انجام می‌شود و معمولاً برای شرکت‌هایی است که شرایط سخت‌گیرانه بورس را ندارند.
3. بازار دست دوم ابزارهای مشتقه
در این بازار، قراردادهای آتی، اختیار معامله و سایر ابزارهای مشتقه خریدوفروش می‌شوند.
مقایسه آن با بازار اولیه
| ویژگی | بازار اولیه | بازار ثانویه |
|---|---|---|
| نقش | عرضه اولیه اوراق بهادار | معاملات اوراق منتشرشده |
| طرف معامله | شرکت یا ناشر و سرمایه‌گذار | سرمایه‌گذاران با یکدیگر |
| هدف | تأمین مالی شرکت‌ها | افزایش نقدشوندگی |
اگر شما اوراق مشارکت یک شرکت را مستقیماً از خود شرکت خریداری کنید، در بازار اولیه معامله کرده‌اید. اما اگر همان اوراق را در بورس بفروشید، در بازار ثانویه معامله انجام داده‌اید.
مزایای این بازار
بازار ثانویه یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی برای افزایش نقدشوندگی و شفافیت در بازار سرمایه است. این بازار برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران مزایای متعددی دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
برای سرمایه‌گذاران
- نقدشوندگی بالا: امکان فروش سریع دارایی‌ها.
- انعطاف‌پذیری: امکان تغییر در ترکیب دارایی‌ها.
- شفافیت: اطلاعات قیمت‌ها به‌صورت عمومی در دسترس است.
برای شرکت‌ها
- افزایش جذابیت اوراق بهادار: شرکت‌ها می‌توانند از نقدشوندگی بالای اوراق منتشرشده خود بهره‌مند شوند.
- کاهش هزینه تأمین مالی: اطمینان سرمایه‌گذاران از وجود بازار ثانویه، هزینه جذب سرمایه را برای شرکت‌ها کاهش می‌دهد.
چالش‌های این بازار
- نوسانات قیمت: قیمت اوراق بهادار در بازار ثانویه به‌شدت تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار دارد.
- نیاز به نظارت: برای جلوگیری از تخلفات و حفظ شفافیت، نظارت دقیقی بر معاملات لازم است.
بازار ثانویه یکی از ارکان حیاتی بازار سرمایه است که امکان نقدشوندگی، تعیین قیمت واقعی و انعطاف‌پذیری سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند. این بازار نقش مهمی در جذب سرمایه‌های جدید و تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران دارد و به رشد اقتصادی کمک می‌کند. با این حال، برای بهره‌برداری بهتر از مزایای این بازار، نظارت و مدیریت صحیح الزامی است.
source