آگنوزیا یا ادراک پریشی یک اختلال عصبی مختل کننده توانایی تشخیص اشیا – افراد یا صدای آشنا است؛ انواع – علائم – علت و درمان آن را بخوانید.
آگنوزیا (Agnosia) وضعیتی نادر است که در آن فرد مبتلا نمی تواند اشیاء، افراد یا صداها را از طریق حواس چندگانه خود تشخیص دهد و شناسایی کند، حتی اگر عملکردهای حسی وی معمولی باشد.
در بیماری آگنوزیا، که ادراک پریشی نیز نامیده می شود، اندام های حسی (چشم ها یا گوش ها) دچار اختلال نمی شوند. مشکلات ایجاد شده ناشی از قطع ارتباط بین آنچه اندام ها درک می کنند و نحوه تفسیر اطلاعات در مغز است.
معمولا آگنوزیا فقط یک حس را تحت تاثیر قرار می دهد. برای نمونه ممکن است فردی در تشخیص بصری اشیاء (آگنوزیا بصری) مشکل داشته باشد اما قادر به تشخیص آنها با لمس یا صدا باشد.
این مقاله انواع آگنوزیا و همچنین علائم، علت و چشم انداز آنها را مورد بررسی قرار می دهد.
همچنین بخوانید:
اختلالات عصبی رایج (کلیک)
انواع و علائم آگنوزیا
انواع رایج آگنوزیا و علائم آن به شرح زیر هستند:
آگنوزیای بصری
آگنوزی بصری یک وضعیت عصبی است که در آن با وجود دید معمولی، افراد در شناسایی اشیا مشکل دارند. این مشکل به دلیل فقدان حدت بینایی اولیه یا ظرفیت ذهنی نیست، بلکه به دلیل قطع ارتباط در توانایی مغز برای پردازش و تفسیر مواردی است که چشم ها می بینند.
ادراک پریشی بصری خود دارای انواع زیر است:
آگنوزی ادراکی
فرد مبتلا به آگنوزی ادراکی در درک اشکال، اندازه یا فرم اشیا مشکل دارد. برای مثال نمی تواند تفاوت بین دایره و مربع را تشخیص دهد. این مساله باعث چالش برانگیز شدن انجام وظایف اساسی مانند مرتب کردن اشیا بر اساس شکل یا مسیریابی در محیط های پر از آیتم های مختلف می شود.
علت اصلی این نوع ادراک پریشی معمولا آسیب به مناطقی از مغز است که مسئول مراحل اولیه پردازش بینایی هستند.
آگنوزی انجمنی
در آگنوزی انجمنی، بین ادراک یک شی و درک اهمیت یا کاربرد آن گسست وجود دارد. برای نمونه ممکن است شخص کلیدی را ببیند اما نتواند تشخیص دهد که این وسیله برای باز کردن قفل در استفاده می شود.
برخلاف آگنوزی ادراکی، افراد مبتلا به آگنوزی انجمنی قادر به توصیف اشیا از نظر شکل و رنگ هستند اما نمی توانند هویت یا هدف شی را تشخیص دهند.
افراد مبتلا به سایر انواع ادراک پریشی انجمنی ممکن است در تشخیص یا استفاده از اشیا مشکل داشته باشند.
آگنوزی انجمنی اغلب به علت آسیب به بخش هایی از مغز، که در پردازش بینایی سطح بالاتر و یکپارچگی حافظه نقش دارند، رخ می دهد.
پروسپاگنوزیا یا کوری چهره
پروسپاگنوزیا باعث ایجاد مشکل در تشخیص چهره های آشنا می شود، حتی گاهی اوقات فرد قادر به شناسایی چهره خود در آینه نیست. این مساله منجر به چالش های اجتماعی مهمی می شود زیرا شناخت دیگران برای تعاملات شخصی اهمیت زیادی دارد.
به طور معمول پروسپاگنوزیا به علت آسیب به شکنج دوکی شکل، بخشی از مغز که برای درک چهره ضروری است، رخ می دهد.
آگنوزی کلامی شنوایی
فرد مبتلا به آگنوزیا شنوایی دارای شنوایی معمولی است اما در تفسیر یا درک معنای صداها مشکل دارد. این مشکل از گوش ناشی نمی شود، بلکه به علت قطع ارتباط در مراکز پردازش اطلاعات شنیداری مغز رخ می دهد.
ادراک پریشی کلامی شنوایی دارای انواع زیر است:
ناشنوایی کلمه خالص
افراد مبتلا به ناشنوایی کلمه خالص می توانند صداها را بشنوند اما در تشخیص کلمات گفتاری اختلال خاصی دارند. گویی کلمات را به عنوان صدایی نامفهوم می شنوند.
این وضعیت به طور قابل توجهی باعث اختلال در ارتباط کلامی می شود. در این وضعیت فرد قادر به درک زبان گفتاری نیست، حتی اگر توانایی تولید گفتار، خواندن و نوشتن او سالم باقی بماند.
ناشنوایی کلمه خالص به علت آسیب به نواحی پردازش زبان مغز یا اختلال در مسیرهای عصبی متصل کننده این نواحی به قشر شنوایی، رخ می دهد.
آگنوزی شنیداری غیرکلامی
این زیرگروه شامل عدم توانایی در درک یا تفسیر صداهای غیر گفتاری مانند تلفن زنگ، پارس سگ یا بوق ماشین است. این وضعیت می تواند خطرات ایمنی مانند تشخیص ندادن هشدار آتش را به همراه داشته باشد و باعث دشوار شدن پیمایش در محیط های روزمره شود.
آگنوزی شنیداری غیرکلامی معمولا شامل آسیب به بخش هایی از مغز است که مسئول پردازش محرک های شنیداری پیچیده هستند. این آسیب می تواند به دلیل سکته مغزی، ضربه به سر یا یک بیماری عصبی دیگر رخ دهد.
همچنین بخوانید:
انواع سکته مغزی (کلیک)
آگنوزی لمسی
در آگنوزی لمسی، شخص با وجود داشتن حس لامسه معمولی، در تشخیص اشیاء تنها از طریق لمس مشکل دارد. این وضعیت به علت مشکل در پردازش اطلاعات لمسی در مغز بروز پیدا می کند.
اتوتوپاگنوزی
اتوتوپاگنوزی زیر گروهی از آگنوزی لمسی است که در آن فرد نمی تواند قسمت های بدن خود را به صورت بصری جهت دهی یا تشخیص دهد. این وضعیت ناشی از قطع ارتباط بین تصویر بصری-ادراکی فرد از بدن خود و درک یا آگاهی شناختی او از آن است.
علت آگنوزیا
علت احتمالی آگنوزیا عبارتند از:
- سکته
- آسیب سر
- بیماری های عصبی
- تومورهای مغزی
- عفونت ها
- التهاب و آسیب به بافت مغز
- کمبود اکسیژن به مغز (آنوکسی)
- برداشتن بافت مغز با جراحی
- اختلالات رشدی
- سمیت عصبی
- بیماری عروق مغزی
همچنین بخوانید:
ضربه مغزی (کلیک)
تشخیص آگنوزیا
برای تشخیص آگنوزیا باید یک ارزیابی جامع عصبی، از جمله آزمایش های تصویربرداری مغز مانند MRI یا سی تی اسکن، برای شناسایی نواحی آسیب دیده مغز انجام شود.
به آزمایش های خاص آگنوزیا نیز شامل درخواست از شخص برای نام گذاری یا توصیف اشیا، تشخیص چهره ها، تفسیر صداها و استفاده از اشیا نیاز است. این آزمایشات به تعیین نوع و شدت آگنوزیا کمک می کند.
همچنین بخوانید:
سی تی اسکن (کلیک)
درمان آگنوزیا
هیچ درمان قطعی برای آگنوزیا وجود ندارد. درمان ها با هدف مدیریت علائم و کمک به افراد برای سازگاری با شرایط صورت می گیرند. درمان آن اغلب چند رویکردی است و پزشکان آن را با نوع خاص آگنوزیا و نیازهای فرد تنظیم می کنند.
روش های درمانی مفید برای این وضعیت عبارتند از:
- کار درمانی
- گفتار و زبان درمانی
- فیزیوتراپی
- استفاده از حواس دیگر
- استفاده از وسایل کمکی حافظه
- اصلاحات محیطی
- تمرین هایی برای بهبود شناخت
- مهارت های حل مسئله
همچنین بخوانید:
گفتار درمانی چیست (کلیک)
چشم انداز
چشم انداز فرد مبتلا به آگنوزیا به طور گسترده ای بر اساس عوامل متعددی مانند نوع آگنوزیا، علت اصلی آن، میزان آسیب مغزی، سلامت کلی و سن فرد، متفاوت است.
اگر آگنوزیا به علت سکته مغزی یا آسیب سر رخ داده باشد، پتانسیل بهبودی، به ویژه با مداخله زودهنگام و توانبخشی وجود دارد.
در مواردی که آگنوزیا ناشی از یک بیماری پیشرونده عصبی، مانند بیماری آلزایمر است، این وضعیت به تدریج و در طول زمان بدتر هم می شود.
همچنین بخوانید:
مراحل بیماری آلزایمر (کلیک)
زمان مراجعه به پزشک
در صورت تجربه علائم نشان دهنده آگنوزیا یا هر گونه مشکلات عصبی مرتبط، باید به پزشک مراجعه کرد.
مراجعه زودهنگام به پزشک اهمیت زیادی برای تشخیص و مدیریت بیماری دارد. مداخله زودهنگام با کمک به شناسایی علت زمینه، برای درمان موثر و استراتژی های سازگاری ضروری است. علاوه بر این برخی از علت های آگنوزیا مانند سکته، تومور یا عفونت مغزی، به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارند.
پزشکان می توانند با ارجاع افراد به متخصصانی مانند متخصصان مغز و اعصاب یا روانشناسان عصبی به تشخیص و درمان آنها کمک کنند.
همچنین بخوانید:
روانشناس کیست (کلیک)
خلاصه
آگنوزیا یک بیماری عصبی نادر است که تفسیر افراد از اطلاعات حسی مانند مناظر و صداها را تحت تاثیر قرار می دهد. این وضعیت به علت آسیب به نواحی خاصی از مغز رخ داده و چالش های مهمی را ایجاد می کند.
متخصصان مغز و اعصاب و روانشناسان اعصاب برای تعیین ماهیت آگنوزی فرد، از اسکن های تصویربرداری و آزمایش های دیگر استفاده می کنند. برای درمان معمولا به یک تیم پزشکی متشکل از گفتار درمانگران و فیزیوتراپیست حرفه ای نیاز است.
چشم انداز ادراک پریشی تا حد زیادی به علت زمینه ای بستگی دارد. در برخی موارد، به ویژه با تشخیص زودهنگام و مداخله، فرد می تواند بهبود یابد.
جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.
source